چکیده:
وجود آب و بهره مندی مستمر از آن همواره در موجودیت سکونتگاه های روستایی و پایداری این جوامع نقش اساسی ایفا نموده است. در حال حاضر، حفاظت از منابع آب و بهره برداری بهینه از آن به یک مسئله مهم جهانی تبدیل شده است. این مسئله به ویژه با وقوع خشکسالی های اخیر از ابعاد وسیع تری برخوردار شده است. بنابراین ضرورت دارد که با مطالعات موردی در نواحی مختلف، ارزش و اهمیت عامل آب در موجودیت و توسعه جوامع انسانی مورد بازشناسی قرار گیرد،زیرا شناخت و تحلیل جنبه های مختلف این مسئله و افزایش آگاهی های عمومی در مورد آن می تواند زمینه ساز موفقیت راهکارهای استحصال و مصرف بهینه آب باشد.در این تحقیق به بازشناسی نقش و اهمیت عامل کیفیت آب زیرزمینی در توسعه روستایی شهرستان خنج واقع در استان فارس پرداخته شد.پس از تقسیم این شهرستان به هفت منظومه روستایی و سنجش سطح توسعه آنها بر مبنای مدل موریس، با استفاده از نرم افزار SPSSضریب همبستگی بین سطح توسعه روستایی و کیفیت منابع آب زیرزمینیمحاسبه گردید. نتیجه بررسی نشان داد که عدم اطمینان به بارش سالانه در شهرستان خنج، باعث شده که فعالیت و معیشت در سطح روستاهای این منطقه به استحصال آب زیرزمینی، آن هم با کیفیت های قابل استفاده، متکی بوده و درجه توسعه منظومه های روستایی این شهرستان با آب زیرزمینی از ضرایب همبستگی بیش از 0/70 برخوردار است. بنابراین، با عنایت به وابستگی بالای توسعه روستایی این منطقه به عامل آب زیرزمینی،اتخاذ راهکارهای استحصال و مصرف بهینه آب زیرزمینی خواهد توانست با صرفه جویی در مصرف این عامل حیاتی و افزایش آب قابل دسترس، ظرفیت های جدیدی برای ارتقاء توسعه روستایی فراهم نماید.
خلاصه ماشینی:
واکاوي کمّي تأثير کيفيت آب هاي زيرزميني در ارتقاء شاخص هاي توسعه روستايي برمبناي مدل موريس ؛ مطالعه موردي : شهرستان خنج احمدعلي خرم بخت استاديار گروه جغرافيا، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامي، لارستان ، ايران تاريخ دريافت ١٣٩٥/٣/٢٥ تاريخ پذيرش ١٣٩٥/٩/٢٩ چکيده وجود آب و بهره مندي مستمر از آن همواره در موجوديت سکونتگاه هاي روستايي و پايداري اين جوامع نقش اساسي ايفا کرده است .
نتيجه بررسي نشان داد که عدم اطمينان به بارش سالانه در شهرستان خنج ، باعث شده که فعاليت و معيشت در سطح روستاهاي اين منطقه به استحصال آب زيرزميني، آن هم باکيفيت هاي قابل استفاده ، متکي بوده و درجه توسعه منظومه هاي روستايي اين شهرستان با آب زيرزميني از ضرايب همبستگي بيش از ٠/٧٠ برخوردار است .
لذا ابتدا ميزان توسعه نواحي مختلف روستايي شهرستان خنج را برحسب مدل موريس تعيين کرده ، و سپس ضريب همبستگي بين شاخص نهايي توسعه نواحي و عامل کيفيت آب محاسبه خواهد شد؛ تا از اين رهگذر، بر اهميت و ضرورت حفاظت و صرفه جويي در منابع آب تأکيد شود.
در اين پژوهش از تکنيک موريس براي درجه بندي مناطق روستايي استفاده شده ؛ سپس ضريب همبستگي بين شاخص نهايي توسعه منظومه هاي روستايي شهرستان خنج و عامل کيفيت آب زيرزميني محاسبه شده است .
بدين منظور، ابتدا شهرستان خنج به چند خرده ناحيه يا منظومه روستايي تقسيم شده ؛ و در مرحله بعد، با استفاده از تکنيک موريس به رتبه بندي اين نواحي برحسب شاخص هاي توسعه اقدام شده است .