چکیده:
فراوانی و شدت طوفان های گرد و غبار در سال های اخیر افزایش یافته و پیامدهای مختلف اقتصادی و اکولوژیکی را باعث شده است. این تحقیق به منظور تحلیل همدیدی و شناسایی منابع گرد و غبار استان کرمانشاه با استفاده از مدلHYSPILT و سیستم های گردشی جو در سطوح مختلف انجام گرفت. بررسی آماری سال های (2015-2007) نشان داد،از دو نمونه مطالعاتی، یکی از فراگیرترین پدیده گرد و غبار در ماه ژولای سال 2009 رخ داده که حدود سه روز(3/7/2009 تا 5/7/2009) دید افقی را در اکثر ایستگاه های مورد مطالعه به کمتر از 500 متر کاهش داده است. به منظور رسیدن به هدف ذکر شده ابتدا با استفاده از داده های جوی سطح بالا شامل ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای850،1000 و 500 هکتوپاسکال، باد مداری و نصف النهاری نقشه های گردشی جو با ترسیم در محیط GRADS ، مورد بررسی قرار گرفت، و همچنین برای تعیین مسیر حرکت ذرات غباری در 48 ساعت قبل از وقوع پدیده گرد و غبار، مدلسازی با روش ردیابی پسگرد و جلو گرد در سه سطح ارتفاعی اجراء شد. با بررسی الگوهای جوی طی روزهای طوفان می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی ناپایداری های جوی منجر به طوفان گرد و غبار در لایه زیرین وردسپهر و در تراز 850 هکتوپاسکال شکل گرفته است. بنابراین در لایه پایین وردسپهر وجود یک مرکز کم ارتفاع بر روی شمال عربستان و ادامه آن با مرکز کم ارتفاع پاکستان و گسترش غرب سوی زبانه این کم ارتفاع سبب ایجاد شیو ارتفاعی و شیو فشاری شدید بر روی منطقه شده و بر شدت جریانات سطح زمین افزوده است. همچنین مطالعه مسیرهای انتقال ذرات از خروجی مدل نشان داد که بطور کلی کانون های گرد و غبار در طی روزهای وقوع طوفان شامل مناطق:1- شمال، شمال شرق و جنوب شرقی عراق2- شمال عربستان3- شمال شرق و مرکز سوریه4- نواحی جنوبی ترکیه5- نواحی مرکزی و جنوب غربی ایران می باشد. همچنین رهگیری جریان باد با روش جلوگرد نشان داد که بسته های هوا و توده های گرد و غبار همراه آنها، عمدتا پس از گذر از استان های همدان،مرکزی،قم، تهران به نواحی شمالی سمنان و خراسان خواهند رسید.
خلاصه ماشینی:
به منظور رسيدن به هدف ذکر شده ابتدا با استفاده از داده هاي جوي سطح بالا شامل ارتفاع ژئو پتانسيل ترازهاي ٨٥٠،١٠٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال ، باد مداري و نصف النهاري نقشه هاي گردشي جو با ترسيم در محيط GRADS، مورد بررسي قرار گرفت ، و همچنين براي تعيين مسير حرکت ذرات غباري در ٤٨ ساعت قبل از وقوع پديده گرد و غبار، مدل سازي با روش رديابي پسگرد و جلو گرد در سه سطح ارتفاعي ٥٠٠،١٠٠٠ و ١٥٠٠ متر اجرا شد.
همچنين مطالعه مسيرهاي انتقال ذرات از خروجي مدل نشان داد که به طورکلي کانون هاي گرد و غبار در طي روزهاي وقوع طوفان شامل مناطق : ١- شمال ، شمال شرق و جنوب شرقي عراق ؛ ٢- شمال عربستان ؛ ٣- شمال شرق و مرکز سوريه ؛ ٤- نواحي جنوبي ترکيه ؛ ٥- نواحي مرکزي و جنوب غربي ايران ميباشد.
بنابراين عامل اصلي ناپايداريهاي جوي منجر به طوفان گرد و غبار در لايه زيرين وردسپهر و در زير تراز ٨٥٠ هکتوپاسکال شکل گرفته است و عامل اصلي اين شرايط ناپايداريهاي حرارتي محلي است که در لايه زيرين شکل گرفته است ؛ بنابراين ميتوان نتيجه گرفت در لايه پايين وردسپهر وجود يک مرکز کم ارتفاع بر روي شمال عربستان و ادامه آن با مرکز کم ارتفاع پاکستان و گسترش غرب سوي زبانه اين کم ارتفاع سبب ايجاد شيو ارتفاعي و شيو فشاري شديد بر روي منطقه شده و برشدت جريان هاي سطح زمين افزوده است .