چکیده:
ایران و عثمانی به دلیل همجواری با یکدیگر، علاوه بر روابط سیاسی، دارای ارتباطات فرهنگی و تبادلات تجاری و نیز بودند، حلقه ارتباط میان این دو کشور توسط گروه هایی چون تجار، علمای نجف، محصلان ایرانی در استانبول، روشنفکران متواری و روزنامه ها بودند که هر یک به جای خود تاثیرات بسزایی در ایجاد ارتباط میان ایران و عثمانی ایفا می کردند که البته در این میان نقش روزنامه ها و علما پررنگ تر از سایر گروه ها بوده است؛ به طوری که روزنامه ها بازتاب افکار روشنفکران و دیگران به مردم بودند و به طور ریزبینانه تمامی اوضاع داخلی و خارجی کشور را زیر نظر داشتند و با مقالات روشنگر خود باعث بیداری افکار مردم می گردیدند. در این مقاله سعی بر آن است تا با تفکیک گروه های تاثیرگذار بر روابط فرهنگی میان دو کشور، به میزان تاثیرگذاری و روشنگری آنان اشاره کنیم و به بررسی جایگاه آنان در میان ایرانیان بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
به همین دلیل ، در این مقاله سـعی بـر آن اسـت تـا بـا در کنار هم قرار دادن گروه ها و اصناف و مواردی که باعث تبادلات فرهنگی و تأثیرگذاری فرهنگ اروپایی از طریق عثمانی بر ایران و نیز آگاه ساختن مردم ایران بـا اصـطلاحات و افکار روز دنیا که از استانبول که به عنوان دروازه ی ورودی این افکـار، ذکـر شـده و بـه عنوان مهد و پناهگاه گروه های رانده شده از سوی حکومت وقت آن زمان ، و نیز تجـار و سایر گروه ها، این اطلاعات از راههای مختلف وارد ایـران مـی گردیـده ، بررسـی نمایـد و آنها را به چالش بکشاند.
در میـان مطبوعـات فارسـی زبـان چـاپ خـارج دوره ی اسـتبداد قاجـاری ، روزنامه ی اختر از اهمیت خاصی برخوردار بوده ، در طی دورهی بیش از ٢٢ ساله ی انتشار خود، روزنامه نگاری در ایران را وارد مرحله ی نوینی نمـوده و بـه آگـاهی هـای سیاسـی و اجتماعی در محافل روشنفکران ایران و نشر اندیشه های تجددخواهانه در کـشور، کمـک شایانی کرده است (رئیس نیا، همان :١/٢٧٧).
روشنفکران و آزادی خواهان ایـران کـه بـرای تحـصیل آزادی و قـانون در کـشور بـه کوشش برخاسته بودند، بر اثر فشار دربار، به صورت تبعیدی یا فراری وطن خود را ترک گفته و در استانبول گرد هم آمدند و با استفاده از آزادی و دمکراسی رایـج در آنجـا، بـه نشر افکار و عقاید جدید خود پرداختند و در راستای منافع ملی و برای آگاهانیـدن مـردم کشورشان، از روز پنجشنبه ١٦ ذیحجه سال ١٢٩٢ الی ١٣١٣ هجری قمری، روزنامه اختر را در استانبول منتشر کردند.