چکیده:
گرایش ساسانیان به ثروت درباری و گنجینههای باشکوه در پیوند با نوع رویکرد آنها به زندگی مادی و این جهانی بود که آن نیز در ساختار قدرت و جهان بینی این شاهنشاهی بازتاب یافته بود. این مسئله همچنین تحت تاثیر شرایط تازه جهانی هم عصر این امپراتوری و تحولات داخلی آن بود. مهمترین پیامد این رویکرد در اواخر دوران ساسانی در گرایش به تمرکز قدرت و ثروت خود را نشان داد که با از میان برداشتن زمینداران قدرتمند محلی و تبدیل آنان به دهقانان یا زمین داران خرد رخ داد و این موضوع، دربار ساسانی را کانون تجمع ثروت از سرتاسر نقاط این شاهنشاهی ساخت، به گونهای که در هیچ یک از ادوار پادشاهان این سلسله نمونهای را نمیتوان سراغ گرفت. این مسئله به ویژه در دوران خسرو دوم نمود مییابد که تمرکز ثروت به پدیدآمدن خزانهای سرشار از گنجینههایی منجر شد که نمونههایی از آن در کتب مورخان دوران اسلامی آمده است. این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر شواهد مکتوب متعدد برجای مانده از عصر ساسانی و پساساسانی درباره گنجینههای شاهان این سلسله و خزائن امپراتوری و بررسی و نقد دادههای متون فوق و پژوهشهای جدید به روش توصیفی-تحلیلی، چگونگی رویکرد این امپراتوری را به مقوله ثروت و تجمل براساس باورهای دینی و اعتقادی بر مبنای رویکردهای نظری بررسی نماید.
The Sassanians’ tendency to the wealth of the court and magnificent treasures related with their approach to worldly life which was reflected in the structure of their power and their worldview. This issue was also influenced by the new global conditions and internal developments.The most important consequence of this approach at the end of Sasanian Empire was their tendency to concentrate the power and wealth by removing powerful local landowners and making them as peasants or small landowners. This issue made the Sasanian court as the focus of wealth accumulation, so that there is no instance in any other periods like this. This issue, especially during Khosrow II, shows that the concentration of wealth led to the emergence of a rich treasury. The examples are in the books of historians of the Islamic period.In this paper it is aimed to study the approach of this empire to wealthand pomp on the basis of religious beliefs, relying on numerous literary evidence from Sasanian and post-Sasanian period about the treasures with descriptive-analytical method.
خلاصه ماشینی:
آیا این روند در تمام ادوار این سلسله به همینگونه بوده است یا اینکه با تغییراتی که در دورههای خاصی از این دوران چهارصدساله روی داده، به این درجه از انباشت ثروت رسیده بود؟ چرا ساسانیان علاقهمند بودند که شکوه دربار و ثروتهای خود را هرچه بیش از پیش جلوهگر سازند و به این کار مباهات میورزیدند؟ هدف از نگارش این مقاله علل گرایش ساسانیان به گنجینههای باشکوه و تجملات درباری و تلاش برای نشاندادن آنها به دیگران، ازجمله رقبای سیاسی خود، از منظر اندیشۀ ایرانی است.
2 مبانی مشروعیت با شکست اردوان پنجم (208 - 224 م)، آخرین پادشاه اشکانی، دربرابر اردشیر ساسانی (226 – 241 م)، سلسلهای در ایران بنیان گذاشته شد که رویکردی متفاوت به مقولۀ قدرت، مذهب، و تاریخ داشت و از این رهگذر مشروعیتی برای خود کسب کرده بود که باوجود مخالفان و منتقدانش، توانست بیش از چهار قرن بر سرزمینهای پهناور فلات ایران و فراتر از آن حکومت کند.
مشروعیت تاریخی: بنیانگذاران ساسانیان بر آن بودند که حکومتکردن بهواسطۀ اینکه از سلاله و نژاد پادشاهان اساطیری ایراناند، حق آنان است و ایشان مأموریت دارند که بار دیگر پیوستگی خونی و نژادی خود با این پادشاهان و همچنین عظمت آن پادشاهی را احیا کنند (برای آگاهی بیشتر، بنگرید به کارنامۀ اردشیر بابکان، بخش اول، بند 6 - 8؛ وینتر و دیگناس 1387: 44 - 45)؛ 3.
درواقع، از زمان خسرو انوشیروان با کوتاهکردن دست قدرتمندان محلی از ثروتهای زیاد و دخالت در دربار زمینۀ تمرکز بیشتر قدرت و ثروت فراهم شده بود (برای آگاهی بیشتر، بنگرید به سنگاری و کرباسی 1395: 163 - 190).