چکیده:
معاویه و جانشیان او را ( به مناسبت نام جدشان امیه) خلفای اموی یا بنی امیه می نامند. ایشان چهارده تن بوده و 91 سال (ازسال 41تا 132هـ .ق) حکومت کرده اند. بنی امیه به دوشعبه تقسیم می شوند: «آل سفیان» یعنی معاویه بن ابوسفیان و پسرش «یزید» و نواده اش معاویه دوم (از سال41تا64 هـ .ق)، دیگری «شعبه آل مروان» (از 64تا 132 هـ .ق) یعنی «مروان بن الحکم و اولاداو».
درایام خلفای راشدین خلافت ارثی نبود. مردم هرکس را که صلاح می دیدند به خلافت اختیار می کردند. کناره گیری حسن بن علی بن ابی طالب از خلافت برای معاویه بن ابی سفیان از آغاز مرحله جدیدی درتاریخ اسلام خبر می دهد. نظام حکومتی به نظام پادشاهی موروثی تبدیل شد که درنتیجه این دگرگونی (درساختار حکومتی) مسلمانان در مقابل اوضاع سیاسی جدید، دچار دو دستگی شدند. حکومت بنی امیه (از اغاز پیدایش) به برتری عنصر عرب نسبت به دیگران تاکیدداشت و عربگرایی به شکل آشکار در حکومت امویان حاکم بود. اختلافات عقیدتی با «علویان» امتیاز عرب مسلمان بر موالی و ایرنیان، ماجرای کربلا، محاصره مکه و بی داد گسترده حکومت بنی امیه و.... به پیدایی اختلاف ها و درگیری های خونینی منجر گردید و زمینه را برای فروپاشی وانقراض دولت بنی امیه وروی کارآمدن بنی عباس تدارک دید.
خلاصه ماشینی:
این شیوه نیز برخی از گروههـایی را کـه (برای کسب حکومت و قدرت منتظر فرصت بودند) مانند عبدالله بن زبیر و مختار بن ابی عبید ثقفی را به ایجاد حرکتهای سیاسی نظامی برانگیخت .
عایشه (بیـوه پیـام اکـرم ) و «طلحه » و «زبیر» ( از بزرگان و سران عرب ) و جمع زیادی از«بنی امیه » ( بـه بهانـه ی خونخـواهی قتل عثمان )مردم را علیه علی ابن ابی طالب تحریک می نمودند.
سرانجام درصدد برآمدند تا بـا تجزیـه ی عراق و شام (که به دست معاویه از حوزه ی قلمرو خلافت علی بیرون رفته بود) بـه تـدریج بسـاط خلافت علی ابن ابی طالب را برچینند.
از این میان فقط شام (حوزه ی حکومت معاویه ) زیـر بـار نرفـت و بـه تحریـک 1 معاویه ، عزل علی و خلافت معاویه را خواستار بودند.
به این ترتیب حکومت بنی امیه تشکیل گردید و معاویه خلیفه ی مسلمین شد.
و مـروان بـن الحکم درشام بنی امیه را گرد خود جمع کرد و ایشان با او برای خلافت بیعت کردند.
سـرانجام زمینـه برای خلافت مروان فراهم آمد و او موسس سلسله ای شد که به نام «آل مروان » یعنـی شـعبه ی دوم بنی امیه از سال ٦٤ تا ١٣٢هـ.
درنتیجه خاندان بنی امیه پراکنده شـده و نیروهای پشتیبان آنان تجزیه نمود و فرصت را برای مخالفان حکومت اموی تدارک دید.
بنابراین دوران حکومت بنی امیه با جنبش «موالی» همراه بود که کینه طبقه حاکم عربـی را بـه دل داشتند، درنتیجه درگیری جدیدی رخ داد که ریشه درمسائل قومی داشت .