چکیده:
کیث یندل (Keith Yandell) از مدافعان تجربه دینی در اثبات وجود خداست. برهان وی مبتنی بر بسط اصل قرینه تجربی و تأکید بر ابطالپذیری تجارب دینی است. وی با بسط ایدههای ایجابی و سلبی در اصل قرینه تجربی به اصلی با چهار شرط میرسد که مقدمه اصلی استدلال وی را تشکیل میدهد. در این مقاله تلاش شده است برهان تجربه دینی یندل درباره اثبات وجود خدا در دیدگاه توحیدگرایانه با روش توصیفی- تحلیلی واکاوی گردد. در وهله نخست به تعریف و طبقهبندی انواع تجربه دینی از دیدگاه وی اشاره میشود. پس از آن برهان یندل تبیین شده، بخش پایانی مقاله به بررسی انتقادی دیدگاه وی و بیان نتایج به دست آمده اختصاص مییابد. دیدگاه وی از چند نظر با انتقاد مواجه است. یکسانانگاری وحی و تجربه دینی، تأکید بر دیدگاه تجربهگرایی و نقص ادله وی در قابل اعتمادبودن تجارب دینی از جمله نقدهایی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. درنهایت اگرچه دیدگاه وی حائز نکات مثبتی است، به عنوان برهانی کارآمد موفق به نظر نمیرسد.
خلاصه ماشینی:
با این حال تجربه مینوی از نظر ساختار همانند تجربه حسی است؛ یعنی ساختار فاعل آگاهی/ آگاهی/ متعلق آگاهی را دارد و به نظر میرسد درباره متعلقی مستقل از ذهن باشد؛ بنابراین مقدمه محوری استدلالی مبتنی بر تجربه مینوی را میتوان بدین نحو تقریر کرد: PN برای هر فاعل S و هر تجربه E، اگر اینکه S دارای E است، عبارت از این باشد که- به لحاظ پدیدارشناختی- به نظر S میرسد موجود مینوی N را تجربه میکند، آنگاه اگر S بدون تقصیر هیچ دلیلی نداشته باشد که گمان کند (i) به نظر S میرسد که N را تجربه میکند، خواه Nی باشد یا نباشد که S تجربه کند یا (ii) اگر E غیرواقعنما باشد S نمیتواند به این امر پی ببرد یا (iii) اگر E تجربهای از نوع T باشد- به نحوی که هر عضو T غیرواقعنماست- S نمیتواند به این امر واقع پیببرد، در این صورت E برای S قرینهای فراهم میکند که Nی وجود دارد.
در این صورت کدام یک از صاحبان تجربه میتوانند اولا از شرایطی که در آن قرار گرفتهاند، اطلاع حاصل کنند و ثانیا تا چه اندازه تجارب آنها برایشان قابل اعتماد است؟ یندل در پاسخ خواهد گفت شرایط مندرج در (p*) در موقعیت فرضشده فراهم نیست و تجربه معتبر نیست؛ اما درباره این پاسخ چند نکته مطرح خواهد بود: نخست اینکه اساسا امکان تحقق این شروط تا چه اندازه ممکن است؟ یعنی در عالم واقع تا چه اندازه میتوان امید داشت که برای یک تجربهگر همه این قیود محقق شود؟ نکته دوم اینکه فرد در چه شرایطی میتواند اطمینان حاصل کند که همه این شرایط محقق شده است؟ یندل به این پرسش پاسخ نمیدهد و همواره به اطلاعات خود تجربهگر از شرایط تجربهاش ارجاع میدهد.