چکیده:
در قلمرو عباسی، مسلمانان اساس جامعه تلقی می گردیدند. اسلام رشته پیوند دهنده جامعه و محور اساسی حکومت عباسیان در زمینههای عقیدتی و تشریعی بود. هر چند پیروان اسلام به فرق و مکاتب فکری و مذاهب فقهی مختلف تقسیم میشوند، اما اصول و مبانی و اندیشههای مشترک آنان فراوان بود. در جوامع اسلامی، تاریخ دینی از تاریخ سیاسی جدا نیست و هر گونه مطالعه ای درباره تاریخ دینی این جوامع، مستلزم بررسی همه جانبه در تحولات سیاسی آنهاست؛ با توجه به این مسئله، سرزمین عراق نیز شاهد اوج و افول قدرت های متعددی بود که این قدرت ها )آل بویه، سلجوقیان( با رفتارهای سیاسی و گرایش های مذهبی خود، نقش مهمی در منازعات و درگیری های مذهبی داشتند. بنابراین در این مقاله تلاش بر آن است تا تاثیر گرایش های مذهبی و سیاست گذاری های امرا بر منازعات و برگزاری آیین های مذهبی و انعکاس آن در سبک زندگی مسلمانان عراق قرن 4 و 5 ه.ق مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
وی در ادامه ی راضی نگه داشتن شیعیان ، درسـت یک سال پس از رایج شدن این گونه شعارها، دو رسم جدید دیگر را نیز بنیاد نهـاد و اجـرای ایـن مراسم طی قرون اسلامی، نتایج و آثـار تعیـین کننـده ای در پـی داشـت : یکـی مراسـم سـوگواری عاشورا، و دیگری عید غدیر که برای اولین بار در طول تاریخ اسلام در ٣٥٣ در بغداد، یعنی مرکـز اهل سنت برگزار گردید.
»(مسکویه ،١٣٧٦: ٧/٤٠١؛ ابن تغری بردی،١٤١٣ق :٤/٢٥) ٣: اعیاد (روزهای مهم سال ): یکی دیگر از گزارش هایی که ما را با تاریخ اجتماعی شیعیان در قرن پنجم آشنا می کند، مطلبی است که گردیزی در کتاب خود به یادگار گذاشته است .
»(ذهبی،١٤١٣ق : ٢٨/١٢) رابطه شیعیان با اهل سنت با سیری در تاریخ قرن پنجم و نیز قبل و پس از آن ، این واقعیت کشف می شود که جوامع شیعی و سنی در موارد زیادی در کنار هم می زیسته و با هم حشر و نشر داشته اند.
(بروکلمان ،١٩٥٦: ١٢٧-١٢٠) نتیجه گیری با آن که بیشتر فرق اسلامی در طول تاریخ با همدیگر اختلاف و درگیری داشتند، اما این اختلافات در میان شیعه و اهل سنت نمود بیشتری یافته است .
شیعیان زندگی دوستانه ای با سایر ادیان و مذاهب داشته اند، اگرچه گزارش هایی حاکی از درگیری های مقطعی شیعیان و اهل سنت در بغداد وجود دارد و حتی با آمدن سلاجقه این درگیری ها شدت گرفت و در دیگر مناطق شیعه نشین نیز گاهی انجام می شد.