چکیده:
هدف پژوهش حاضر، تحلیل برنامه درسی پنهان بر اساس مولفه های تربیت شهروندی است. پژوهش حاضر مبتنی بر پژوهش پدیدارشناختی به تبیین تجارب زیسته ی دانش آموزان پرداخته شد. شرکت کنندگان در این پژوهش دانش آموزان پسر و دختر سال های سوم و چهارم رشته های متوسطه نظری ریاضی و فیزیک، علوم تجربی و ادبیات و علوم انسانی استان سیستان و بلوچستان به تعداد 6 منطقه آموزشی یا شهرستان بود. که با روش نمونه گیری ملاک محور موارد عادی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه ی عمیق نیمه ساختار یافته بود که مصاحبه ها تک تک انجام گرفت و کدگذاری گردید و بعد از نفر 21، اطلاعات به حد اشباع رسید و اطلاعات جدید به دست نیامد ولی برای باور پذیری تا 30 نفر ادامه پیدا کرد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات و حذف کدهای مشترک، کد مفهومی که بیانگر تجارب مشارکت کنندگان بود استخراج گردید که در 5 دسته اصلی به این شرح دسته بندی شدند: 1ـ بهداشت فردی و جمعی 2ـ قدرشناسی از میراث فرهنگی 3ـ مشارکت (قبول مسئولیت در مدرسه، نتایج کارگروهی بر تکامل شخصیت فرد، همکاری در کلاس درس، ملزومات کارگروهی) 4ـ قانون 5ـ توانایی حل مسئله. این یافته ها نمایانگر آن است که دانش آموزان در ارتباط با مهارت های شهروندی تجارب مثبت و منفی زیادی را کسب کرده اند که مبین تغییرات در نگرش، اخلاق و... می باشد که آگاهی از آن، برنامه ریزی برای مسئولین جامعه را آسان تر می کند. که در این مقاله فقط به مولفه مشارکت پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
بـا توجه به تعاريف گوناگون و متنوعي که در اين رشته وجود دارد مانند تمامي رشـته هـاي علمـي ديگر، با عطف نظر به رويکردهاي مختلف مانند تأکيد بر اهداف و غايـات ، تأکيـد بـر وسـايل ، تأکيد بر عامل دروني (يادگيرنده )، تأکيد بر عامل بيروني (محيط ) و غيره وجود دارد، مي تـوان تعريفي عام از آن ارائه کرد: آيزنر٢ (١٩٧٢) ميگويد: برنامه درسي عبارت است از يک سلسـله وقايع آموزشي طراحي شده که به قصد نتايج آموزشي براي يک يا چند دانش آموز پيش بينـي شـده اسـت .
اسـت کـه ايـن مجموعـه مـي توانـد بـه فراخور موضوع درسي رشته هاي گوناگون ، به صورت مجزا و يا به گونه اي ترکيبـي، تلفيقـي و ميان رشته اي يا چند رشته اي براي فراگيرندگان تدارک ديده شده و در محتواي برنامه درسـي آنها گنجانده شود (عيوضي و همکاران ، ١٣٨٧) هنرپـرور (١٣٨٨) در پژوهشـي بـا عنـوان بررسـي اولويـت هـاي آمـوزش حقـوقي از منظـر شهروندي و خانواده به بررسي نظرات دانش آموزان در زمينه تفاوت برنامه درسي قصد شـده و اجرا شده شهروند مسئول در دوره آموزش متوسطه پرداخته است .
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١- تجارب دانش آموزان از مولفه هاي تربيت شهروندي موثر بحث و نتيجه گيري مفاهيم استخراج شده از مصاحبه ها ٤ کد مفهومي فرعي که زير مجموعه اين تم اصلي يعني مشارکت در ارتباط با برنامه درسي پنهان هست در شکل (٢) نشان داده است .