چکیده:
یکی از ویژگیهای ذاتی ادبیات بهعنوان یک هنر، زیبایی است. عناصر برجسته موسیقایی، زبانی و تصویرساز با ایجاد هنجارگریزی سبب زیبایی شعر میشوند. شروا یکی از انواع ترانههای عامیانه رایج در جنوب کشور (هرمزگان، بوشهر) نیز از این قاعده مستثنا نیست. پژوهش حاضر با هدف معرفی هرچه بیشتر شرواها و نیز بررسی عناصر زیباییآفرین در این گونه از شعر، با رویکرد نقد بلاغی و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. جامعه پژوهش، شرواهای فایز دشتستانی و محیا بستکی، دو نماینده اصلی شروهسرایی در جنوب است که شرواهایشان مشحون از عناصر زیباییساز است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که دلیل اصلی ماندگاری این اشعار، افزون بر مضمون آنها، مرهون مولفههای زیباییشناسی این اشعار است که نشان از تسلط این دو شاعر بر مقوله شعر و شاعری دارد. این دو شروهسرا با استفاده از زبان ساده، واژگان مانوس و بسامد چشمگیری از صنایع بیانی و بدیعی متناسب با بافت زبانی شعر، همچون تشبیه و استعاره توانستهاند زیبایی را در شعر خود ایجاد کنند. زیباییهای زبانی و ادبی که با بافت عاطفی شعر، محتوای آن و مخاطب عام آن هماهنگی کامل دارد.
خلاصه ماشینی:
آنچه تاکنون دربارة شروا انجام شده ، فقط به گردآوري و معرفي محدود بوده است ؛ ليکن درنگ زيباييشناسانه در ساختار اين شرواها نشان ميدهد که دلربايي و دلاويزي اين سروده ها افزون بر مضمون ، مرهون کارگاه خيال اين شاعران است که مضامين عامه را به پديده هاي هنري تبديل کرده اند که اگر جز اين بود و در زباني بيروح و غيرهنري بيان ميشد، شايد تا بدين حد از آن استقبال نميشد و در ذهن و زبان مردم نميچرخيد.
براي مللي که هنوز پرورش کامل نيافته اند، ترانه هاي عاميانه هم زمان وظيفۀ دوگانۀ شعر و موسيقي را انجام ميدهد؛ هر چند اين دو هنر نزد بعضي ملل ، از ترقي و پيشرفت فوق العاده اي که در کشورهاي متمدن بوده ، محروم مانده است ؛ اما مي توان ثابت کرد که ملت يا قبيله اي وجود ندارد که اگرچه به صورت آوازهاي خيلي بدوي، از اين تراوش ابتدايي هنري بيبهره باشد (هدايت ، ١٣٧٨: ٢٠٠).
اين نوع تشبيه در ترانه هاي فايز و محيا نيز بسامد بالايي نسبت به ديگر انواع تشبيه دارد: قمرطلعت پري پيکر نگارم شکرلب ، سروقد، سيمين عذارم \ (فايز، ١٣٦٨: ١٠٧) عرق بر چهره ات گل يا گلابست و يا پروين به روي ماهتابست (همان ، ٢٨) سمن سيماي در دندان لب قند شنيدستم که داري گله اي چند (محيا، ١٣٧٠: ١٠٦) بهار طلعت دلدار محيا زده طعنه به ماه خاور امروز (همان ، ١٣١) همانطور که ديده مي شود در اين تشبيهات ، مشبه به حسي و از عناصر در دسترس و ملموس در زندگي مردم عامه است ؛ عناصري چون گل ، گلاب ، قند، ماه ، شکر، بهار و ...