چکیده:
«اسراف در قتل» عبارتی برگرفته از آیه 33 سوره اسراء است که در آن آیه پس از بیان حرمت قتل انسان و حق ولی دم مقتول نسبت به قاتل، از زیادهروی در قتل منع شده است. ظاهرعبارت آیه با لحاظ عبارت قبلی آن ناظر به زیادهروینکردن در قصاص نفس است ولی با لحاظ اطلاق قتل میتوان آن را شامل مواردی هم دانست که شخص مستحق اعدام است. یکی از مهمترین مباحث مربوط به مجازاتها، پیچیدگیهای ناظر به تشخیص، تعیین و اجرای آنها و نیز لزوم نظاممند بودن دادرسی کیفری است، لذا پرهیز از اجرای خصوصی مجازاتها به این معناست که تنها مقام صلاحیتدار قضایی عهدهدار تحقیق، دادرسی، تعیین و اجرای مجازات خواهد بود، لذا افراد عادی، فاقد صلاحیت حق ورود به این عرصه بوده و اجازه اقدامات خودسرانه را ندارند. با وجود این، قانونگذار اسلامی در موادی از قانون مجازات اسلامی از جمله مادۀ 690 چنین جوازی را به افراد عادی نیز اعطا نموده است که جای نقد دارد، زیرا سبب بازگذاشتن دست افراد عادی در قتل میشود که این خود منجر به اسراف در قتل میشود. علاوه بر این قانونگذار در بسیار از قوانین خاص از جمله قانون جرایم نیروهای مسلح و قانون مواد مخدر مجازات اعدام را پیشبینی کرده است و مرتکبین چنین جرایمی را محارب قلمداد کرده است و از آنجایی که محارب تعریف خاصی دارد، لذا محارب قلمداد کردن مرتکبیین چنین جرایمی و پیشبینی مجازات اعدام برای چنین مرتکبینی نیز مصداق اسراف در قتل است.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر اين ، اعدام هايي که در قانون مواد مخدر و قانون جرايم نيروهاي مسلح و ديگر قوانين خاص وجود دارد که به دليل بسط مفهوم «محاربه » و تخييريبودن مجازات شخص «محارب »، سبب گسترش مجازات اعدام ميشوند، لذا در اين خصوص سئوالاتي مطرح ميشود، مانند اينکه آيا قتل در فراش (موضوع ماده ٦٣٠ قانون مجازات اسلامي) «اسراف در قتل » است ؟ آيا اعدام هاي موجود در قانون مواد مخدر و قانون جرايم نيروهاي مسلح مصداق اسراف در قتل است ؟ 1 ١.
الف ) قتل در فراش نحوه نگارش و سياق ماده ٣٠٣ قانون مجازات اسلامي بيانگر آن است که مقنن به شهروندان اجازه ميدهد در صورتي که اعتقاد به استحقاق قصاص نفس و يا مهدورالدم بودن کسي داشته باشند، بدون مراجعه به محاکم قضايي، مبادرت به سلب حيات او نمايند و اگر موضوع در مراجع صالح قضايي مطرح شود از پرداخت ديه مقتول و قصاص معاف گردند.
قتل همسر و فرد اجنبي توسط زوج که اصطلاحاً «قتل در فراش » گفته ميشود، مربوط به موردي است که مردي زوجه خود را در حال مواقعه با مرد ديگري مشاهده کند و در اين صورت هر دو يا يکي از آنها را به قتل برساند، حکم اين امر در ماده ٦٣٠ قانون مجازات اسلامي بيان شده است .
در قوانين خاص به خصوص قانون جرايم مربوط به مواد مخدر و قانون جرايم نيروهاي مسلح ، مجازات بسياري از جرايم ، اعدام در نظر گرفته شده است که پيش بيني بدون حد و حصر چنين مجازاتي عادلانه نيست ، لذا بهتر است قانونگذار اسلامي که همواره شرع را ملاک قانونگذاري خود قرار ميدهد در اصلاح اين قوانين گام بردارد تا دامنه اسراف در قتل محدود شود.