چکیده:
تضمین امنیت و مبارزه با ناامنی در قرآن کریم، بهعنوان یک نیاز اساسی و زیرساخت اصلی تعالی جامعه مورد توجه بوده و شدیدترین ابزارهای بازدارنده کیفری نسبت به اخلالکنندگان در امنیت اجتماعی شهروندان وعده داده شده است. با توجه به بحران ناامنی گسترده در قلمرو برخی کشورهای اسلامی، چه ناامنی برخاسته از سرکشی و تارشگری گروههای مسلح مدعی مسلمانی و چه ناامنی ناشی از سوءبرداشت از آیات قرآن کریم توسط حاکمان اسلامی، بازخوانی آیات قرآنی هم از جهت ارزشگذاری به امنیت بهعنوان بستری برای رشد و تعالی جامعه و هم شیوه تنظیم واکنش یا پاسخهای کیفری به موارد نقض امنیت، ضروری به نظر میرسد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در پاسخ به این پرسش که جایگاه و ارزش امنیت در قرآن کریم چیست و در چه حوزههایی بهصورت ذاتی از امنیت حمایت کیفری شده است، این فرضیه را مورد نظر داشته که امنیت بهعنوان یک ارزش بنیادین در قرآن نهادینه شده و در مواردی که امنیت و آسایش عمومی یا اسرار و منافع عمومی یا نظم سیاسی مستقر مورد تهدید قرارگرفته است، از امنیت حمایت کیفری شده و جرائم محاربه و افساد فیالارض، جاسوسی و خیانت و ترتیبات خاص مقابله با بغی در این خصوص صحیح است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به شأن نزول آیۀ شریفۀ 33 سورۀ مائده که طبق قول مشهور مفسران در مورد کسانی است که بهصورت غافلگیرانه نسبت به قتل افراد بیگناه -که نگهبانان شترهای زکات بودند- اقدام نمودند، (طباطبایی: 5/331؛ فیض کاشانی، 1401: 2/31؛ مکارم شیرازی، 1361: 4/358) میتوان گفت ایجاد رعب و وحشت و قتل و غارت و یا ایجاد راهبندان و تهدید و قتل رهگذران به این دلیل که اقدامی علیه امنیت و آسایش جامعۀ اسلامی است، در حقوق اسلامی با واکنش بسیار شدید که همانا قتل، به صلیب کشیدن، قطع دست راست و پای چپ یا تبعید باشد مواجه است.
2- کیفیت مجازات با پذیرش این موضوع که واکنش و پاسخ به مخالفان سیاسی -که بهصورت مسلحانه و علنی علیه حکومت اسلامی قیام کردهاند- پاسخ مقرر و معین شرعی (حد) نیست؛ بلکه حکومت اسلامی در دفاع از امنیت داخلی خویش و با توجه بهمراتب دفاع و ضرورت آن باید با مخالفان سیاسی برخورد نماید، طبعا نوع خاصی از پاسخ بهعنوان «کیفر بغی در اسلام» قابلطرح نخواهد بود؛ بنابراین آنچه بهعنوان واکنش حضرت علی (ع) در مقابل فتنۀ خوارج و یا اصحاب جمل ذکر میشود، بهعنوان یک اصل راهنما برای بیان سیاست کیفری اسلام در مواجهه با خشونت سیاسی است، کما اینکه پاسخ حضرت هم نسبت به طرحهای براندازی و اقدامات مخالفان حکومت خود یکسان نبوده است.