چکیده:
اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ رﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻗـﺮه ﺑـﺎغ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺗـﺄﺛﯿﺮ اﯾـﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸـﻪ ﺑـﺮ اﻣﻨﯿـﺖ ﻣﻠـﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. رﯾﺸﻪ ﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع از آن ﺟﻬﺖ ﻣﻬﻢ و ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ دو ﮐﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮری آذرﺑﺎﯾﺠﺎن و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻫﻢ ﻣﺮز اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻋﻈﯿﻢ آذری زﺑﺎن و اﻗﻠﯿﺖ ارﻣﻨﯽ در داﺧﻞ اﯾﺮان، اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺎرﺿﯽ را ﺑﺮای ﺟﻤﻬﻮری اﺳـﻼﻣﯽ اﯾـﺮان ﻫﻤـﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. روی ﻫﻢ رﻓﺘﻪ اﻣﻨﯿﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ اﺳﺖ و ﻣﻮﺿﻊ اﯾﺮان ﻧﯿﺰﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ از ﻃﺮﯾﻖ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ و ﻣﺬاﮐﺮات ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﻦ ﻃﺮﻓﯿﻦ درﮔﯿﺮی ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ، ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮی اﯾـﻦ ﭘﺮﺳـﺶ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻗﺮه ﺑﺎغ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﺑﺮ اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان دارد؟
خلاصه ماشینی:
با توجه به موارد پيش گفته و اين که طولاني شدن فرايند حل اين مسئله براي امنيت همسايگان آذربايجان و ارمنستان ، از جمله کشور ايران نگران کننده خواهد بود، ايـن تحقيـق در نظـر دارد تحولات موجود در منطقه قفقاز و به صورت مشخص مناقشه قره باغ را تجزيـه و تحليـل کنـد و ميزان تأثير اين مناقشه بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران را ارزيابي نمايد.
اما جداي از روابط دوجانبه ايران با هر يـک از کشـورهاي آذربايجـان يـا ارمنسـتان ، بـا ديـدي واقع بينانه بايد گفت متأسفانه ايران در روند حل مناقشه قره باغ در حاشيه اسـت و بـا توجـه بـه فرصت هاي مناسبي که داشته ، تاکنون نتوانسته است از وزن ديپلماتيک خود بـراي حـل وفصـل مناقشه قره باغ استفاده مناسبي نمايد زيرا اول اين که جمهوري اسلامي ايـران تـاکنون مسـائل و اختلافاتش بر سر رژيم حقوقي درياي خزر را با همسايگان خود مرتفع نکرده است ؛ دوم ايـن کـه ايران در کشورهاي قفقاز جنوبي به ويژه در آذربايجان و گرجستان ، سرمايه گذاري موثري نکرده است ؛ سوم اين که ايران که استعداد مبدل شدن به مسير ترانزيـت انـرژي خـزر را داشـت جـاي خود را به ترکيه واگذار نموده است ، به گونه اي که جمهوري آذربايجان در زمينـه انـرژي، هفـده ميليارد در ترکيه و نيز ميلياردها دلار در گرجستان سرمايه گذاري کرده است .