چکیده:
با به خلافت رسیدن ابوبکر، تحولات سیاسی و اجتماعی مختلفی در قلمرو خلافت بروز کرد که از آن میان مسئله ارتداد و مانعان زکات در شبه جزیره و گسترش فتوحات در بین النهرین و شامات حائز اهمیت بود. روند رو به رشد فتوحات صورت گرفته در سرزمین های جدید، پیوستن اهل ذمه به جامعه مسلمانان را به همراه داشت. بر این اساس پژوهش حاضر به بهره مندی از رویکرد توصیفی - تحلیلی به دنبال پاسخ دادن به
این پرسش است که اهل ذمه در دوران خلافت ابوبکر از چه موقعیت اجتماعی برخوردار بوده اند؟ دستاورد این پژوهش حاکی از آن است برخی از اهل ذمه ساکن در جزیره العرب به دنبال وفات پیامبر (ص) به گروه های مخالف پیوسته و از پرداخت جزیه روی گردان شدند و برخی به قرارداد ذمه ای که از دوران پیامبر (ص) منعقد کرده بودند همچنان پایبند ماندند. از این رو هم موقعیت اجتماعی خود را حفظ و هم از آزادی های دینی و مذهبی برخوردار گشتند. اهل ذمه در عراق و شام نیز وضعیت مشابه ای داشته برخی به جنگ
روی آورده و برخی شرایط ذمه را پذیرفته و با پرداخت جزیه از حمایت دولت اسامی برخوردار شدند.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس پژوهش حاضر به بهره مندی از رویکرد توصیفی - تحلیلی به دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که اهل ذمه در دوران خلافت ابوبکر از چه موقعیت اجتماعی برخوردار بوده اند؟ دستاورد این پژوهش حاکی از آن است برخی از اهل ذمه ساکن در جزیره العرب به دنبال وفات پیامبر(ص) به گروههای مخالف پیوسته و از پرداخت جزیه روی گردان شدند و برخی به قرارداد ذمهای که از دوران پیامبر(ص) منعقد کرده بودند همچنان پایبند ماندند.
فرضیه این پژوهش اینست که با توجه به اینکه خلافت ابوبکر کوتاه و از طرفی فاصله زیادی با وفات پیامبر(ص) نداشت از اینرو وی سعی داشت بر اساس همان سیره عملی رسول خدا (ص) با اهل ذمه برخورد و محدویتی از نظر اجتماعی و مذهبی برای آنان وضع نکند.
ساکنان بحرین در عهد رسول خدا بر طبق صحلنامه ای که علاءحضرمی به سوی آنان برده بود، شرط کردند که نیازهای زراعی مسلمانان را برآورده و از طرفی محصول خرمای بدست آمده را هم به مقاسمه بگذارند و کسانی هم که به سن بلوغ رسیده بودند یک دینار به عنوان جزیه سرانه در نظر گرفته شده بود که بپردازند.
اما به دنبال وفات پیامبر (ص) و انتخاب ابوبکر به عنوان جانشین و خلیفه جامعه مسلمانان، برخی از تازه مسلمانان و کسانی که شرایط ذمه را پذیرفته بودند از خلاء قدرتی که به صورت مقطعی بعد از وفات پیامبر(ص) پیش آمده بود استفاده کرده و از پذیرش خلیفه جدید و پرداخت زکات به وی سرباز زده و از طرفی دیگر شرایط سیاسی مساعدی برای برخی از اهل ذمه پیش آمده تا از پرداخت جزیه به خلیفه جدید خودداری کنند.