چکیده:
جغرافیا از جمله علومی است که در دورۀ حکومت قاجاریه مورد توجه طبقۀ روشنفکر و نخبۀ جامعۀ آن روز ایران قرار گرفت و به عنوان یکی از دروس فرعی در برخی از مدارس این دوره همچون دارالفنون و توسط معلمان دروس ریاضیات و مهندسی به شکل نوینی و با رویکردی کاربردی تدریس میشد. تألیفات نجمالدوله در این علم نقشی بسیار تأثیرگذار در گذار از شکل سنتی به نوین آن، که یکی از ویژگیهای اصلی علم این دوره است، ایفا کرد. البته قبل از وی کتبی چند در هند و ایران در این علم اساساً به شکل ترجمه از زبانهای دیگر به فارسی و به صورت چاپ سنگی منتشر شده است که در توجه و گسترش این علم به شکل نوین بیتأثیر نبودهاند. اما تألیفات نجمالدوله باعث رونق و توجه بیشتر به این علم در شکل نوین آن شد. هدف این پژوهش بررسی علم جغرافیا در دورۀ قاجار و نقش تألیفات جغرافیایی نجمالدوله در پایهگذاری جغرافیای نوین در ایران دورۀ حکومت قاجاریه است.
خلاصه ماشینی:
com (دريافت : ١٣٩٨/٠٣/٢۶، پذيرش : ١٣٩٨/٠۶/١٠) چکيده جغرافيا از جمله علومي است که در دورٔە حکومت قاجاريه مورد توجه طبقۀ روشنفکر و نخبۀ جامعۀ آن روز ايران قرار گرفت و به عنوان يکي از دروس فرعي در برخي از مدارس اين دوره هم چون دارالفنون و توسط معلمان دروس رياضيات و مهندسي به شکل نويني و با رويکردي کاربردي تدريس ميشد.
آثار جغرافيايي قبل از تأليفات نجم الدوله براي بررسي بهتر نقش و تأثير نجم الدوله در گسترش جغرافياي نوين در دورٔە حکومت قاجاريه و بعد از آن ، ابتدا بايد کتاب هاي را که در اين زمينه و قبل از وي در ايران و هند به زبان فارسي ترجمه و منتشر شده اند مورد بررسي قرار داد.
اين اثر بعد از ياداشت هاي اعتضاد السلطنه و علي محمد اصفهاني (پدر نجم الدوله ) در صفحۀ نخست با ياداشت مترجم چنين آغاز ميشود: اين کتاب مشتمل است بر مسائل علم رياضي و جغرافيا و تاريخ است و همۀ سلسله سلاطين ذوي الاقتدار که اکنون بر ارائک سلطنت تمکين دارند تا زمان تحرير کتاب ضبط و ثبت شده است و طول و عرض همه بلدان و جزاير که درين کتاب مذکور است در جدول علي حده در آخر کتاب به عرض ارباب دانش و اصحاب بينش رسيده است و مبدأ طول از گ˼رينيچ است و مبدأ عرض از خط استوا است و مبدأ طول را هر طايفه از جائي فرض کنند ولي در مبدأ عرض هيچ اختلاف نيست و متقدمين و متأخرين درين باب اتفاق دارند و چندين مسائل متفرقه ديگر...