چکیده:
امروزه در حالی شاهد گسترش جریانهای معناگرا در داخل کشور هستیم که فرهنگ ما دارای آثاری ارزشمند در حوزۀ معنویت و عرفان است. توجه روزافزون به معنویت، برخی از پژوهشگران را بر آن داشته است تا با اشاره به تعالیم جنبشهای نوپدید معنوی، تنها به بیان وجوه تشابهات آنها با آموزههای عرفان اسلامی بپردازند که این امر میتواند تبعات جدی بهدنبال داشته باشد. این پژوهش با درنظرگرفتن این مسئله و با هدف نشاندادن وجوه افتراق تعالیم جریانهای معناگرا با عرفان و معنویت اسلامی، تعالیم اشو را که بنیانگذار یکی از جنبشهای نوپدید معنوی است مطالعه میکند و دیدگاه او را دربارۀ وجود خداوند، امکان و راههای شناخت او که همواره از مهمترین دغدغههای بشر بوده است، مشخص میسازد. همچنین تعالیم او در این حوزه را با آموزههای مولانا بهعنوان یکی از نمایندگان راستین عرفان و معنویت اسلامی مقایسه میکند تا وجوه افتراق دیدگاه او را با دیدگاه عارفان مسلمان نشان دهد. نتایج این تحقیق، تفاوت بنیادین دیدگاه اشو و مولانا در این حوزه را آشکار میسازد. انسجامنداشتن دیدگاه او دربارۀ وجود خداوند و نیز برداشت متفاوت او از مفاهیمی مانند عشق، آزادی و شناخت خویشتن بهعنوان راههای شناخت خداوند در مقایسه با آموزههای مولانا مؤید این گفتار است. بهنظر میرسد این امر از خاستگاه فکری متفاوت این دو صاحبنظر نشئت گرفته است؛ چرا که برخلاف اشو که آشکارا به انکار ادیان الهی میپردازد، اعتقادات مولانا ریشه در آموزههای دین اسلام دارد.
خلاصه ماشینی:
اشو ضمن آنکه بین خدای درون و خدای بیرون تمایز قائل می شـود، علاقـه و تـوجهی نیـز بـه اثبات وجود خداوند ندارد و به همین دلیل نیز هیچ گونه استدلالی برای اثبات وجود خداوند ذکـر نمی کند و تنها به ذکر این مسئله که خداوند در درون انسان است اکتفا مـی کنـد.
اگر هرچه رونمودی آن چنان بودی ، پیغامبر بـا آن چنان نظر تیز منور و منور فریاد نکردی که ارنی الاشیاء کمـا هـی (فیـه مافیـه : ٣٦)؛ و در جـایی دیگر نیز می گوید: نک جهان نیسـت شـکل هسـت ذات و آن جهان هسـت شـکل بـی ثبـات (دفتر اول ، ٧٩٥) چیتیک در تبیین دیدگاه مولانا در این زمینه ، ضمن بیان اینکه آدمی اشیا را آن طـور کـه واقعـا هستند نمی بیند، اظهار می دارد از آنجا که ظاهر دنیا فریبنده است ، انسان ، نیست را هستی و خودش را موجودی در میان سایر موجودات تلقی مـی کنـد.
از سوی دیگر، یکی از مهم ترین پیش فرض های مولانا که بسیار بر آن تأکید مـی ورزد، وجـود عالمی دیگر غیر از این جهان مادی است که به باور او، آن جهان ، موطن اصـلی انسـان اسـت و بـر همین اساس ، طنین نالۀ هجران از آن عالم و شوق بازگشت به آنجا در سراسر سخنان او بـه گـوش می رسد.
(In Persian) Image of God in the Thoughts of Osho: 1 Contrasting His Teachings to Rumi’s 2 Mahboobeh Assadi 3 Seyyed Hamid Reza Alavi 4 Morad Yari Dehnavi Received: 9/3/2019 Accepted: 26/6/2019 Abstract While Iranian culture has long enjoyed valuable works in the field of spirituality and mysticism, currently, we witness the spread of new religious movements.