چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی استفاده از روش ترسیم استدلال و روش نقشه مفهومی در عرضة مطالب کتاب درسی بر تفکر نقادانة دانشجویان انجام شد. بدینمنظور سه متن درسی برای سه کلاس روانشناسی شخصیت تهیه و در طول یک نیمسال به آنها داده شد. متن درسی، در کلاس اول، در هر جلسه با یک استدلال ترسیم شده به کلاس عرضه شد و در کلاس دیگر، در هر جلسه با نقشه مفهومی مطالب آن جلسه به کلاس عرضه گردید. همچنین، در کلاس سوم، در هر جلسه با یک استدلال ترسیم شده و نقشه مفهومی به دانشجویان ارائه شد. این سه کلاس که از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بودند به صورت غیرتصادفی انتخاب شدند و به صورت تصادفی در یکی از سه حالت یاد شده قرار گرفتند. دانشجویان در آغاز نیمسال و پس از آزمون پایان نیمسال به «آزمون مهارتهای تفکر نقادانة کالیفرنیا» پاسخ دادند. نتایج نشان داد که نمرة آزمون پایان نیمسال دانشجویان با تفکر نقادانة آنان رابطة مثبت داشت. از میان سه گروه یاد شده، تنها کلاس سوم (گروه ترسیم استدلال همراه با نقشه مفهومی) با افزایش در همة ابعاد تفکر نقادانه، به جز استنتاج، همراه بود. این پژوهش ضمن نشان دادن همایندی تفکر نقادانه با پیشرفت تحصیلی روشن ساخت که استفاده از روشهای ترسیم استدلال و نقشة مفهومی در تالیف کتب درسی دانشگاهی میتواند به تفکر نقادانة دانشجویان کمک کند.
خلاصه ماشینی:
تأثیر ترسیم استدلال و نقشة مفهومی در کتاب درسی دانشگاهی بر تفکر نقادانه 1 ناصر آقابابائی چکیده این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی اسـتفاده از روش ترسـیم اسـتدلال و روش نقشـة مفهـومی در عرضـة مطالب کتاب درسی بر تفکر نقادانة دانشجویان انجام شـد.
این پژوهش ضمن نشـان دادن هماینـدی تفکـر نقادانه با پیشرفت تحصیلی روشن ساخت که استفاده از روش های ترسیم استدلال و نقشة مفهومی در تـألیف کتب درسی دانشگاهی می تواند به تفکر نقادانة دانشجویان کمک کند.
فاسـیون (١٩٩٠ ,Facione) در یـک مطالعه با روش دلفی از ٤٦ متخصص (شامل پژوهشگران ، مربیان ، و چهره های پیشتاز در زمینة تفکر نقادانه ) نشان داد که از نظر ایـن متخصصـان تفکـر نقادانـه شـامل دو بعـد اسـت : ١) بعـد مهارتی یا مهارت شناختی و ٢) بعد استعدادی یا صفتی .
دربـارة امکـان ایجاد بهبودهای ماندگار در توانایی تفکرِ کارا بحث هایی شـده و برخـی پـژوهش هـا نشـان داده است که آموزش اثری ندارد، اما طبق پژوهش های زیاد، تفکـر نقادانـه قابـل آمـوزش است (٢٠٠٣ ,Halpern)، ولی برای این کار به برنامه ریزی دقیق نیاز است .
اما در آموزش بـا محـورِ ترسـیم اسـتدلال ، ایـن روش بـه صورت روش اصلی و محوری برای ایجاد مهارت های تفکر نقادانه به کـار مـی رود.
بـرای مثـال ، پـژوهش سـرهنگی و همکـاران (١٣٨٩) در دانشجویان پرستاری نشان داد استفاده از روش تدریس نقشة مفهومی در مقایسه با روش سخنرانی به افزایش همة حیطه های تفکر نقادانه بـه جـز تجزیـه وتحلیـل و اسـتدلال استقرایی انجامید.