چکیده:
دیلتای یکی از فیلسوفان زندگی است که متن حیات را بررسی کرده است. نگاه وی به «تجربۀ زندگی» قرابتهای بسیاری با اندیشۀ حیات و زندگی در حکمت متعالیۀ ملاصدرا دارد. مقصود این نوشتار از «تجربۀ زندگی» اصطلاح «تجربۀ زیسته» در فلسفۀ دیلتای نیست، بلکه مقصود هر نوع نگاه زمانی به زندگی است که فعالیتهای انسان را در طول زمان بررسی میکند. بررسی اهداف و سیر کلی این دو فیلسوف و ویژگیهای تجربۀ زندگی، نشاندهندۀ نوعی قرابت و همداستانی در این مسئله است که میتوان میان اندیشۀ این دو متفکر، تطبیق کرد. تاریخ و زمانمندی، احساس، تجربه و نحوۀ ادراک، اموری هستند که در این نوشتار به آنها پرداخته خواهد شد. سیلان زندگی، درک فعالانه، مشترک و بیواسطه از زندگی، مهمترین نقاط همسویی این دو فیلسوف شناخته میشوند؛ یعنی نفس در طی حرکت و سیلان در زندگی، با نوعی سرشاری از ارزشها همراه است که با عمل ارادی خود، برای تکامل خود را تعیین و بدن مثالی خود را متعین میکند.
خلاصه ماشینی:
مقصود اين نوشـتار از «تجربـۀ زنـدگي» اصـطلاح «تجربۀ زيسته » در فلسفۀ ديلتاي نيست ، بلکه مقصود هر نوع نگاه زماني به زندگي است کـه فعاليـت هـاي انسـان را در طول زمان بررسي ميکند.
سيلان زندگي، درک فعالانه ، مشـترک و بي واسطه از زندگي، مهم ترين نقاط همسويي اين دو فيلسوف شناخته مي شوند؛ يعني نفس در طي حرکـت و سـيلان در زندگي، با نوعي سرشاري از ارزش ها همراه است که با عمل ارادي خود، براي تکامل خـود را تعيـين و بـدن مثـالي خود را متعين ميکند.
اگرچه ملاصدرا در فلسفۀ خـود؛ يعنـي «حکمـت متعاليـه » مفهـومي بـا نـام «تجربۀ زيسته » ندارد و در اصطلاح مورخـان فلسـفۀ معاصـر «فيلسـوف زنـدگي» نيسـت ، نظرياتي که در حکمت متعاليه در باب حيات ، انسـان ، نفـس و روح ارائـه مـيکنـد، داراي مؤلفه هايي است که تصوير بسيار نزديکـي از تجربـۀ زيسـته در فلسـفۀ ديلتـاي را تـداعي ميکند.
آنچه ديلتاي از آن به عنوان «تجربـۀ زيسـته » يـاد ميکند، اگرچه به همين عبارت در کلمات ملاصدرا يافت نمي شود، از آنجـا کـه «زنـدگي» امري است که هر دو در مورد آن بحث و از زواياي مختلفي به آن نگاه کرده اند، مي توان به بررسي آن از منظر اين دو متفکر پرداخت .
ديلتـاي ايـن گونـه بيـان ميکند: کار شکل دادن به بنيادي معرفتي براي علوم انساني را مي تـوان «نقـد عقـل تـاريخي » خواند، يعني نقادي استعداد انسان براي شناخت خودش و جامعـه و تـاريخي کـه خـود بـه وجود آورده است .