چکیده:
مهابهاراتا «حماسهی بزرگ شبه قارهی هند» اندیشههای بیبدیل فراوانی برای تعالی و کمال انسان به تاریخ بشری عرضه کرده است. مهابهاراتا بیتردید منشأ فیاض الهام از برای شاعران، قصه سرایان، نمایش نویسان، حکما، ژرف اندیشان و هنرمندان بوده است، گفتهاند «ویاسا» (که بنا به سنت هندوها سراینده نامور این رساله است) کلیهی امور را در مهابهاراتا بررسی کرده و هیچ مطلبی در آفاق وانفس نمانده که وی بدان نپرداخته باشد. مهابهاراتا «ودای پنجم» نام نهادهاند، زیرا کتابی است جامع جمیع صفات و مطلوب مذاق خاص و عام و هر طبقهای از طبقات جامعه هندو به فراخور فهم و دانایی خویش از آن بهرهمند گردیده، گرچه این کتاب جزو حماسههای بزرگ جهان است اما مشحون از پند و اندرز و ادب تعلیمی است، به گونهای که به حماسهی اخلاقی معروف شده است. در این پژوهش به معرفی مهابهاراتا و بیان جلوههای ادب تعلیمی آن پرداختهایم.
خلاصه ماشینی:
مهابهاراتا «وداي پنجم » نام نهادهاند، زيرا کتابي است جامع جميع صفات و مطلوب مذاق خاص و عام و هر طبقه اي از طبقات جامعه هندو به فراخور فهم و دانايي خويش از آن بهرهمند گرديده، گرچه اين کتاب جزو حماسه هاي بزرگ جهان است اما مشحون از پند و اندرز و ادب تعليمي است ، به گونه اي که به حماسه ي اخلاقي معروف شده است .
جلوههاي تعليمي و ديني- اخلاقي مهابهاراتا هر ملتي داراي دين و آييني است که ممکن است در برخي موارد با اديان ديگر اشتراکاتي داشته باشد و در مواردي نيز خير، اما آنچه مسلم است ، غايت همه برنامه هاي ديني و اخلاقي، انسان است اگر ديني وجود دارد براي انسان است ، زيرا انسان به واسطه ي دين ميخواهد به عالم بالا برسد، زيرا طالب حيات برتر است و اين حيات متعالي با دين به دست ميآيد.
» (پيشين ،ج ٣: ٢٠٠) اعتقاد به مرگ در کتاب مهابهاراتا به مسأله ي مرگ بسيار اشاره شده است و انسان هندو به مرگ بسيار معتقد است و خوب ميداند که بقاء هميشگي نيست و روزي از اين جهان خواهد رفت ، و اجل به پير و جوان رحم نميکند، لذا تأکيد ميکند تا قبل از رسيدن اجل بايد کارهاي نيک انجام داد تا در چرخه نوزايي فرد دچار سرگرداني و حيرت نشود.