چکیده:
موضوع تزئین سطوح بهطور پیوسته برای معمار ایرانی دارای اهمیت بوده و گنبد نیز بهعنوان یکی از برجستهترین عناصر
در معماری فضاهای مذهبی بسیار موردتوجه معماران مسلمان بوده است که روشهای مختلفی نیز برای تزئین گنبدها
استفاده شده استء که یکی ازاینروشها گره بوده است. اما گرهها نقوشی مبتنی بر ساختارهای ریاضی هستند که با سطح
گنبدی همخوانی ندارند. ازاینرو انتقال گره به این سطوح نیازمند دانشی خاص است که حاصل همکاری معماران و
ریاضیدانان است. هدف این تحقیق شناسایی گنبدهای ایرانی است که با گره پوشانیده شدند تا به این پرسشها پاسخ
دهد که سیر تحول پوشش گنبدها از چگونه بوده است؟ و چرا بسیاری از گنبدهای مختلف دارای تزئینی یکسان هستند؟
که اطلاعات لازم برای پاسخ به این پرسشها روش توصیفی پژوهش شده است و از طریق مطالعات کتابخانهای و
پیمایشهای میدانی بوده به گرداوری اطلاعات در این زمینه پرداخته شد. با توجه به تعداد زیاد فضای مذهبی» به دلیل
دانش خاصی که برای انتقال گره در سطوح گنبدی موردنیاز است نمونههای بسیار اندکی از آنها با گره پوشانیده شدهاند.
در این تعداد نمونه اندک مشاهده نمودیم که کاربست گره از طرحهای ساده بر روی گنبد به سمت الگوهای پیچیدگی
بهپیش رفت. همچنین» گنبدهای مختلف در دورههای زمانی یکسان دارای گرههای مشابهی بود که این احتمال را مطرح
مینمایده تزئین این گنبدهای توسط یک هنرمنده نسل هنری انجام شد که نشان از اتحصاری بودن این دانش بود.
خلاصه ماشینی:
شناسايي گنبدهاي گره دار در مساجد ايراني * تاريخ دريافت : ٩٨/٠٢/٢٨ احد نژاد ابراهيمي ١، عارف عزيزپور شوبي ٢ تاريخ پذيرش : ٩٨/٠٣/٣٠ کد مقاله : ٨٤٩٦٥ چکـيده موضوع تزئين سطوح به طور پيوسته براي معمار ايراني داراي اهميت بوده و گنبد نيز به عنوان يکي از برجسته ترين عناصر در معماري فضاهاي مذهبي بسيار موردتوجه معماران مسلمان بوده است که روش هاي مختلفي نيز براي تزئين گنبدها استفاده شده است ، که يکي ازاين روش ها گره بوده است .
گنبد نيز به عنوان يکي از برجسته ترين عناصر در معماري فضاهاي مذهبي بسيار موردتوجه قرار گرفت روش هاي بسيار مختلفي براي تزئين گنبدها وجود دارد که شامل به کارگيري اسليمي ها، کتيبه ها و گره ها مي شود.
٢- روش تحقيق اين تحقيق از نوع تحقيق هاي تاريخي است که با روش توصيفي –تحليلي پژوهش شده است و اطلاعات لازم براي تحقيق از طريق مطالعات کتابخانه اي و پيمايش هاي ميداني بوده است تا به اين پرسش ها پاسخ دهد که سير تحول پوشش گنبدها از چگونه بوده است ؟ و چرا بسياري از گنبدهاي مختلف داراي تزئيني يکسان هستند؟ ضرورت اين تحقيق ازاين رو است که انتقال گره بر روي گنبد يکي از دستاوردهاي بزرگ معماران ايراني است که شناخت آن براي حفظ شاخصه هاي اصالت در معماري معاصر ايراني لازم است .
جدول ١- شناسايي گنبدهاي پوشانيده شده با گره ، (ماخذ: نگارنده ) (به تصویر صفحه رجوع شود) "هسته اوليه و سلجوقي مسجد گنبدخانـه اي بـه ابعـاد داخلـي "نوايي و حاجي قاسمي معتقدند کـه ايـن گنبـد خانـه زيبـاترين و ١٠*١٠ متر است که با گنبـدي از نـوع تـرکين پوشـيده شـده ظريف ترين گنبد خانه در تاريخ معماري ماسـت " (نـوايي و حـاجي است .