چکیده:
پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر مدل های تحلیلی میشل فوکو (1926-1984 م.) در کتاب مراقبت و تنبیه: تولّد زندان (1975م.) به بحث و بررسی اعدام حسنک وزیر در کتاب تاریخ بیهقی بپردازد. هدف اصلی این مقاله بررسی مولّفه های قدرت، تعذیب، و تنبیه و متن شناسی تاریخ بیهقی بر اساس کتاب مراقبت و تنبیهِ میشل فوکو می باشد. ابوالفضل بیهقی در بخش «ذکر بر دار کردن امیر حسنک وزیر رحمه الله علیه» با روشی دراماتیک و به شیوه ای توصیفی به شرح آیین اعدام در عصر غزنویان و نمایش قدرت در آن برهه از تاریخ ایران پرداخته است. نقد آثار کهن ادب فارسی و تفسیر آنها بر اساس نظریه ها و اندیشه های معاصر شاید بتواند دریچه های نوینی را بر آنها گشوده و خوانندۀ امروزیِ آثار کلاسیک را با این متون مانوس تر گرداند. بررسی این متون در قالب این نظریه ها که محصول جهان مدرن و اجتماع پیچیدۀ آن است، خواننده را از حال به گذشته نمی کشاند بلکه شکلی تازه و عینی تری به آن متون داده و راه را بر فهم ابعاد دیگر آن آثار می گشاید. تاریخ بیهقی نوشتۀ ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی (385-470 ق.) اثری است پویا و زنده که به واسطۀ ادبی و تاریخی بودن مستعدّ متن شناسی و نقدهای اجتماعی می باشد.
This study aims at discussing Bayhaqi’s History and the execution presented in the book under Michel Foucault’s patterns in Discipline and Punish: the Birth of the Prison (1977). Therefore, the major aim of this paper is to pursue torture, torment, power, and punishment in Bayhaqi’s History based on what Foucault expounded in his analytical book. In his writing of »The Execution of Hasanak the Vizier, Peace be upon him«, Abu’l-Fadl Bayhaqi attempts to present a dramatic history and to reveal an execution rite in Ghaznavid Period of Iranian history. Text analyses under the modern theories which are the products of the new world and its complicated societies never carry contemporary reader to the old time, but bestows new and fresh outlooks to the text and increases the pleasures of reading. Bayhaqi’s History, written by Abu’l-Fadl Muhammad ibn Husayn Bayhaqi (died in 1077), is a living and documentary book which enjoys literary and historical merits, and consequently demands social and sociological reviews and evaluations.
خلاصه ماشینی:
هدف اصلی این مقاله بررسی مولفه های قدرت ، تعذیب ، و تنبیه و متن شناسی تاریخ بیهقی بر اساس کتاب مراقبت و تنبیه میشل فوکو میباشد.
ابوالفضل بیهقی در بخـش «ذکـر بـر دار کردن امیر حسنک وزیر رحمه الله علیه » با روشی دراماتیک و بـه شـیوه ای توصـیفی بـه شـرح آیـین اعدام در عصر غزنویان و نمایش قدرت در آن برهه از تاریخ ایران پرداخته است .
لذا بررسی مدل های قدرت و انواع آن در کتاب تاریخ بیهقی، میتواند موضوعی نو فراخور جهان معاصر و نیز تحلیلی متفاوت از نقدهای پیشین نسبت به این اثر جاودانۀ تاریخی-اجتماعی-ادبی باشد.
پژوهش حاضر بر آن است تا ماجرای بر دار کردن حسنک وزیر در کتاب تاریخ بیهقی نوشتۀ ابوالفضل بیهقی را با تکیه بر مدل های تحلیلی میشل فوکو در کتاب مراقبت و تنبیه تبیین و تفسیر نماید.
از ویژگیها و شاخص های مهم این مقاله بررسی مولفه های قدرت و نقد تعذیب و تنبیه در تاریخ بیهقی بر اساس کتاب مراقبت و تنبیه میشل فوکو میباشد.
لذا پژوهش هایی ازاین دست هم به درک بهتر کتاب ابوالفضل بیهقی کمک خواهد کرد و هم خواننده را با اندیشه و روش کار فوکو در تبیین ساختار و مراحل رشد قدرت و نیز مدل های تنبیه و شیوه های آن در طول تاریخ ، آشنا خواهد ساخت .
بررسی شیوة اعدام حسنک وزیر و نقد این کنش سیاسی-اجتماعی بر اساس تحلیل های میشل فوکو در کتاب مراقبت و تنبیه میتواند ما را به مدل های قدرت و مکانیسم آن در برهه ای از تاریخ ایران آشنا گرداند.