چکیده:
تفسیرعلمی یکی از روشهای تفسیرقرآن است که درآن مفسر با استفاده از یافتههای قطعی علومتجربی به تبیین مراد الهی میپردازد. با گسترش این روش در سده معاصر برخی روش افراطی در پیش گرفته و باعث شدند که گروهی منکر این شیوه تفسیری شوند.از تفاسیری که اقدام به تفسیرعلمی اعتدالی نموده، تفسیر«الامثل» آیت الله مکارم شیرازی است که این نوشتار در صدد است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین اصول و قواعد ارائه شده در این تفسیر بپردازد. از بررسی این تفسیر به دست میآید که این تفسیر با ارائه قواعد تفسیرعلمی مثل توجه به معنای حقیقی کلمات در عصر نزول؛ در نظر گرفتن قواعد ادبیات عرب در تفسیرعلمی؛ اکتفا به یافتههای قطعی علمی، ضرورت توجه به قرینه سیاق و قرائن ناپیوسته لفظی و با تبیین اصول تفسیرعلمی چون ضرورت در نظر گرفتن هدف قرآن؛ حقیقی دانستن زبان قرآن؛ محدویت گستره تفسیرعلمی به آیات، بیانگر پدیدههای طبیعی و علومتجربی؛ لزوم تفسیرعلمی قرآن بر اساس ضوابط و قواعد تفسیر، سعی نموده در گسترش تفسیرعلمی صحیح اثرگذار باشد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به جستوجویی که نگارنده در سایتهای علمی کشور مثل نورمگز، مگ ایران و ایران داگ انجام داده، مقاله یا پایان نامهای با این عنوان نگاشته نشده است؛ البته مقالاتی حول این موضوع نگاشته شده و در آنها به دیدگاه آیتالله مکارم شیرازی در زمینه تفسیر و اعجاز علمی به طور مختصر اشاره شده که عبارت است از: الف) مقاله تفسیر علمی قرآن از دیدگاه مفسران شیعه، نوشته محمدعلی رضایی اصفهانی که در فصلنامه علمی ـ پژوهشی شیهشناسی در سال 1388، شماره 26 در صفحات 147ـ182 این مجله به چاپ رسیده است که در آن نویسنده در دو صفحه نظر آیتالله مکارم شیرازی را از کتابهای مختلف ایشان شرح داده است.
1. ضرورت در نظر گرفتن هدف قرآن از آنجا که ذکر مطالب و امثله علمی در قرآن کریم، هدف اصلی قرآن نیست؛ بلکه قرآن برای رسیدن به هدف هدایت انسانها به سوی خداوند متعال از مثالهای علمی واقعی استفاده کرده است؛ از این رو صاحب تفسیر الامثل نیز در تبیین آیات علمی این اصل را مورد توجه قرار داده و بُعد تربیتی قرآن را برجسته نموده است (ر.
الف) صاحب تفسیر الامثل در ذیل آیه (وَ السَّماءَ بَنَیناها بِأَیدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُون( (ذاریات/ 47) که ناظر بر «توسعه آسمانها» است، میگوید: «استفاده از جمله اسمیه و اسم فاعل دلیل بر تداوم موضوع گسترش آسمانها است یعنی این گسترش همواره وجود داشته و هم چنان ادامه دارد؛ از نظر علمی نیز تمام کرات آسمانى و کهکشانها در آغاز در مرکز واحدى جمع بوده سپس انفجار عظیم و وحشتناکى در آن رخ داده، و به دنبال آن اجزاى جهان متلاشى شده و به صورت کرات درآمده، و به سرعت در حالت عقبنشینى و توسعه است» (ر.