چکیده:
اقتصاد ایران به دلیل وابستگی به نفت، علاوهبر مشکلات متداول ناشی از وابستگی به درآمدهای نفتی با چالشها و تهدیدات مختلفی در غالب تحریمهای هوشمند مواجه است. به همین دلیل در بندهای 12 و 13 اقتصاد سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی بر افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیبپذیری اقتصاد کشور و مقابله با ضربهپذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز تاکید شده است. از سوی دیگر در بند 18 این سیاستها نیز بر نقش صندوق توسعه ملی از طریق افزایش سالانه سهم صندوق از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز به دنبال کاهش و در نهایت قطع وابستگی بودجه به نفت تاکید شده است. از طرفی مدیریت کنونی درآمدهای نفتی که در برنامههای سوم تا ششم طراحی و به اجرا درآمده، نشان میدهد که امکان مقابله با این آسیبپذیری و تابآوری اقتصاد محقق نشده است. از اینرو در پژوهش حاضر به دنبال آن است تا بتواند ضمن کمک به بهبود اقتصاد و کاهش اثرات منفی وابستگی به درآمدهای نفتی، زمینه کاهش آسیبپذیری اقتصاد از تکانههای برونزا و در نهایت افزایش قدرت دفاع و تابآوری اقتصاد کشور را فراهم آورد.
Iran’s Economy have been facing several challenges including resource curse, lack of resilience due to intelligent sanctions because of its dependency on crude oil export revenues. Concerning this issue, in paragraphs 12 and 13 of the general policies of resistive economy, it is emphasized on the increase of the resistance and decrease of the vulnerability of the economy, especially on the context of crude oil and natural gas export revenues. It is also emphasized on the role of national wealth fund through increasing its share of these revenues and breaking off the dependency of the government budget resources to such revenues, in paragraph 18 of resistive policies. On the other hand, the current management of oil and gas revenues through third to sixth development plans, show that the aim of increasing such resilience hasn’t been verified. This paper aims to take advantage of national wealth funds capacity as a successful approach in management of oil revenues with an emphasis on its stabilizing and developmental applications in order to improve the economic situation of the country and decrease the dependency to these revenues and as a result increase the power and resilience of the Iran’s economy.
خلاصه ماشینی:
اما با توجه به دو رویکرد مطرح شده ، تجارب موجود نشان میدهد کشورهای مختلف در مدیریت درآمدهای حاصل از منابع طبیعی خود بیشر بر جذب درآمدهای نفتی تاکید داشته اما به منظور در امان ماندن از پدیده نفرین منابع یکی از روش های زیر را به عنوان مکانیزم انتقال آن به اقتصاد کشور خود برگزیده اند: مدیریت جریان ورودی درآمدها و انجام مخارج از طریق سیاست های بودجه ای بدون استفاده از سازوکار صندوق های ثروت ملی نظیر اندوختن بخشی از درآمدها در حساب ذخیره دولت نزد بانک مرکزی، اختصاص به سرمایه گذاری در طرح های خاص تولیدی یا زیربنایی، بازپرداخت سریع تر بدهیهای خارجی و داخلی دولت .
با عنایت به موارد فوق ، پیشنهادهای لازم در خصوص تحقق اهداف مدنظر اقتصاد مقاومتی کـه در بندهای ١٢، ١٣ و ١٨ بر آن ها تاکید شده اند، ارائه میگردد: الف ) تاسیس صندوق ثروت ملی ایران با توجه به سیاست های اقتصاد مقاومتی و وابستگی کشور به درآمدهای نفتی و ادبیات مربوط به مدیریت درآمد نفتی و همچنین بررسی نقاط ضعف و قوت صندوق توسعه ملی و با عنایت به اینکه : شوک نفتی یک تکانه بیرونی است که به صورت تحریمی و غیرتحریمی رخ میدهد؛ به طورکلی بازار جهانی منابع طبیعی بیثبات و نامطمئن است ، لذا نمیتوان فرایند توسعه کشور و تجهیز زیربناها را به این منابع گره زد؛ سرمایه حاصل از فروش نفت به دلیل تجدیدناپذیری آن باید به سرمایه تبدیل گردد نه 122 مخارج ؛ سرمایه حاصل از فروش نفت و منابع طبیعی متعلق به تمام نسل ها میباشد؛ کشور به یک سپر دفاعی در مقابله انواع تهدیدات بیرونی و داخلی نیاز دارد.