چکیده:
کتاب موردنقد در این نوشته جلد نخست از کتاب دوجلدی فرهنگ مصور باستانشناسی دوران پیش از تاریخ (انگلیسی ـ فارسی) است. جلد نخست اساسا ماهیتی لغتنامهای دارد، ضمن اینکه برای شماری از مدخلها توضیحی کوتاه نیز آورده شده است. کتاب موردبحث از جنبههای متعدد ازجمله صفحهآرایی، شیوة نگارش، و بهویژه ازنظر محتوایی واکاوی شده است. در این نوشته با مثالهای متعدد بحث شده است که صفت «پیش از تاریخ» برای کتاب صرفا عنوانی بیربط است. همچنین، جنبة «مصوربودن» کتاب، که در عنوان آن نیز لحاظ شده است، بهطور جدی موردبحث قرار گرفته است؛ شمار قابلتوجهی از تصاویر کتاب کاملا بیمورد است و صرفا بر حجم کتاب افزوده است. گذشته از این موارد، مسئلة مهم اشتباهاتی است که در معادلهای پیشنهادی دیده میشود؛ این اشتباهات نه سهوی، بلکه بینشی است. از دیگر ایرادهای کتاب معادلهای نامانوس و ناآشنا برای خوانندة (باستانشناس) فارسیزبان است که این مورد نیز با مثالهای متعدد نشان داده شده است. درمجموع، دربین کتابهای مشابهی که پیشتر در زمینة واژگان باستانشناسی منتشر شدهاند، این کتاب ازنظر کیفی یکی از نازلترین آنهاست. بهنظر میرسد که در تدوین کتاب حاضر تامل و دقت کمترین جایگاه را داشته است.
خلاصه ماشینی:
3. نقد و تحلیل خاستگاه اثر همانگونهکه اشاره شد، کتاب موردبحث در دو جلد تنظیم شده است؛ جلد نخست تقریبا شبیه واژهنامه است، یعنی برای واژگان انگلیسی معادل یا معادلهای فارسی آنها آورده شده است.
همچنین، باید اشاره کنیم که در بررسی پیشرو، در ارجاع به بخشهای مختلف کتاب، واژگان و جملات موردبحث درست به همان شکلی که در کتاب آمده آورده شده است، چراکه یکی از ایرادهایی که بهفراوانی در کتاب دیده میشود «بیدقتی در حروفچینی و قواعد نقطهگذاری و فاصلهگذاری» است.
باید توجه داشت که ایشان در زمینة زبان تخصصی باستانشناسی پیشینهای درازمدت در محافل دانشگاهی دارند و پیش از این نیز همراه با پرویز بیرجندی کتاب انگلیسی برای دانشجویان باستانشناسی را منتشر کرده بودند که تاکنون به چاپ نهم رسیده است (Malek Shahmirzadi and Birjandi 2016).
باوجوداین، موارد نهچندان کمی در کتاب دیده میشود که این قاعده در آنها رعایت نشده است؛ برای نمونه، «Ascend» (بهمعنی بالارفتن، صعودکردن)، «Terrace» (بهمعنی تراس، که در کتاب، معادل «تختان» برای آن آورده شده)، یا واژههای «Volcano» (بهمعنی آتشفشان)، «Sin» (بهمعنی گناه)، «Holy» (بهمعنی مقدس)، و «Latitude» (بهمعنی عرض جغرافیایی)، همه بدون هیچ دلیلی با حرف بزرگ آغاز شدهاند.
1. 5 واژهنامه یا دانشنامه؟ همانگونهکه اشاره کردیم، کتاب موردنقد شامل دو جلد است: جلد نخست موضوع نقد حاضر اساسا واژهنامه است که در آن معادل فارسی مدخلهای انگلیسی آورده شده و جلد دوم فرهنگی توصیفی است که از این نظر شباهتهایی به «دانشنامه» دارد.
در توضیح این مدخل چنین آمده است: «تغذیه، غذا مهمترین و حیاتیترین مادۀ موردنیاز انسانی است و راههای بسیاری در باستانشناسی برای بررسی موادی وجود دارد که انسان میخورده و مصرف میکرده است».