چکیده:
زمینه و هدف: یکی از جرائمی که همیشه مورد اختلاف میان حقوقدانان در خصوص سیاسی بودن یا نبودن آن است، جرم «بغی» است. با تصویب قانون جرم سیاسی در سال 1395، جرم سیاسی و دامنه جرائم منتسب به آن مشخص شد. در این تحقیق سعی بر آن است تا جرائم سیاسی در فقه اسلامی و حقوق جزائی مورد بررسی قرار گیرد و بررسی شود که جرم بغی جزء جرائم سیاسی محسوب میشود یا خیر؟
روش: روش این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است و بر پایه اسناد و منابع مکتوب و با مطالعه کتابخانهای (بررسی مقالات گوناگون، اسناد و قوانین موجود، کتب فقهی و حقوقی)، به تبیین «جرائم سیاسی» با تاکید بر جرم بغی از دیدگاه فقهی- حقوقی پرداخته شده است.
یافتهها: بررسیهای حقوقی نشان داد که جرم «بغی» با توجه به مواد پیشبینیشده توسط قانونگذار در قانون جرم سیاسی مصوب 1395 جزء جرائم سیاسی محسوب نمیشود و قانونگذار در مواد 287 و 288 قانون مجازات اسلامی آن را جزء جرائم حدی در نظر گرفته است و طبق بند 1 ماده 3 قانون جرم سیاسی، جرائم مستوجب حدود، قصاص و دیات جزء جرائم سیاسی محسوب نمیشود، اما برخی دیدگاههای فقهی بر سیاسی بودن جرم «بغی» تاکید دارند.
نتیجهگیری: طبق قوانین موجود، جرم «بغی» جزء جرائم سیاسی محسوب نمیشود، اگرچه در فقه در مواردی آن را جزء جرائم سیاسی محسوب میکنند. بر همین اساس، پیشنهاد میشود تا قانونگذار به هنگام تصویب قوانین جزائی بهطور کامل جرم «بغی» را تعریف و آن را جزء جرائم سیاسی قلمداد کند.
خلاصه ماشینی:
یافته ها: بررسی های حقوقی نشان داد که جرم «بغی » با توجه به مواد پیش بینی شده توسط قانون گذار در قانون جرم سیاسی مصوب ١٣٩٥ جزء جرائم سیاسی محسوب نمـی شـود و قـانون گـذار در مـواد ٢٨٧ و ٢٨٨ قـانون مجازات اسلامی آن را جزء جرائم حدی در نظر گرفته است و طبق بند ١ ماده ٣ قانون جـرم سیاسـی ، جـرائم مستوجب حدود، قصاص و دیات جزء جرائم سیاسی محسوب نمی شـود، امـا برخـی دیـدگاه هـای فقهـی بـر سیاسی بودن جرم «بغی » تأکید دارند.
هر چند عنوان امنیت سیاسی در زمره مصالح پنج گانه ای که مبنـای جـرم انگـاری در شریعت مقدس اسلام هستند (عقل ، دین ، جان ، مال و ناموس ) قرار ندارد، بـا ایـن حـال می توان گفت اگر در یک جامعه ، امنیت سیاسی برقـرار نبـوده و جامعـه اسـلامی دچـار هرج ومرج باشد، هیچ یک از آن مصالح پنج گانه ، قابل دفاع نخواهد بود؛ چراکه هر یـک از این مصالح با وجود حاکمیت نظام اسلامی و عادلانه است که معنا مـی یابـد و اگـر نظـام سیاسی یک کشور به واسطه قیام عده ای متزلزل شده باشد، دیگر نمـی تـوان بـه اجـرای عدالت در جامعه و احیای حقوق از دست رفته مردم امیـدوار بـود.