چکیده:
دگرگونیهای آب وهوایی که ناشی از دگرگونی توزیع مقادیر فرین است به یکی از بحرانهای پیش روی بشر در سده اخیر تبدیلشده است. با آشکار شدن دگردیسی آب وهوا در مقیاس منطقه ای و بسامد رخدادهای فرین این پژوهش پایش دورنمای اثر گرمایش جهانی بر روند فرینهای سرد ایران را هدف اصلی خود قرار داده است. به این منظور دادههای مدل دینامیکی ترکیبی هواسپهر-اقیانوس EH5OM تحت سناریو انتشار A1B برای دوره زمانی 1/01/2015 تا 31/12/2050 میلادی با تفکیک مکانی 75/1×75/1 درجه قوسی از مرکز فیزیک ماکس پلانک بارگیری گردید. در گام بعدی جهت ریزمقیاس نمایی مدل EH5OM از مدل مرکز فیزیک نظری عبدالسلام موسوم به REGCM4 استفاده شد و دادههای مدل با تفکیک مکانی 27/0×27/0 درجه قوسی خروجی گرفته و ماتریسی به ابعاد 2140×13410 ایجاد گردید. برای شناسایی روزهای فرین سرد از نمایه بهنجار شدهی دمای فوجیبه فومیاکی موسوم به انحراف بهنجار شده دما (NTD) استفاده شد و روند روزهای فرین با استفاده از روش نا پارامتریک Mann-Kendall و شیب روند با استفاده از روش Sen's محاسبه و در گام پایانی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمانده (SOM) نقشههای ماهیانه ترسیم گردید. نتایج نشان داد بر اساس سناریو A1B بیشینه روند کاهشی فرینهای سرد مربوط به فصل بهار، ماه دسامبر، مارس و ژانویه است و در مقابل بیشینه گستره روند مثبت فرینهای سرد ایران در ماههای اکتبر و نوامبر نمایان گشت که این نکته گویای دگرگونی بیهنجاری منفی دمای کشور در دهههای آینده در فصل پاییز میباشد.
خلاصه ماشینی:
آنچه در خصوص پیشینه فرین هـای دمـایی ایـران بـا تأکید بر فرین های سرد برای آب وهوای ایران مشخص گردید به این شرح است : ١- ایران ازنظـر سـرماهای فـرین بـه شش ناحیه قابل تقسیم بندی است که آرایش جغرافیایی این نواحی متـأثر از همسـایگی توده هـای بـزرگ آب و موانـع کوهستانی است (مسعودیان و دارند، ١٣٨٩)؛ ٢- بیشینه و کمینه رخدادهای سرماهای فرین ایران به ترتیـب مربـوط بـه برج های دی و تیر است (مسعودیان و دارند، ١٣٩١)؛ ٣- سرماهای فرین ایران حاصل ٥ الگوی گردشی مـی باشـند کـه الگوی پرفشار سیبری بیش ترین تـأثیر را بـر رخـداد سـرماهای فـرین ایـران دارد (مسـعودیان و دارنـد، ١٣٩٠) و ٤- 1 World Meteorological Organization (WMO) شدیدترین سرماهای فرین در ایران هنگامی رخ میدهد که بر روی سیبری و شـمال شـرق ایـران هسـته بسـیار قـوی ناهنجاری منفی و بر روی دریـای بـارتنز، گروئنلنـد و اروپـا ناهنجـاری مثبـت ضـخامت جـو دیـده شـود (دارنـد و مسعودیان ، ١٣٩٤).
نتایج پژوهش هـای انجام شـده کـه دورنمـای دگرگـونی زمانی -مکانی فرین های سرد و گرم ایران را موردمطالعه قرار داده اند نشان داده است که کمینه رخداد فرین سـرد ایـران (امیدوار و همکاران ، ١٣٩٤) مربوط به ناحیه دشت کویر و بیشـینه آن در ناحیـه شـمال غـرب ایـران اسـت .
در آزمـون Mann-Kendall نمـره از رابطـه ٦ محاسبه می گردد: (رجوع شود به تصویر صفحه) جهت برآورد شیب روند در سری زمانی فرین های سرد ایران از روش ناپارامتریک Sen's٢ استفاده شده اسـت .