چکیده:
منطقه خلیجفارس به علت موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خود یکی از مناطق بسیار مهم و حساس جهان میباشد. انرژی و امنیت دو موضوع کلیدی و استراتژیک در این منطقه است و از آنجا که جمهوری اسلامی ایران یکی از مهمترین بازیگران در عرصه امنیت خلیجفارس محسوب میشود، هر برنامهای که در رابطه با چگونگی ترتیبات امنیتی در خلیجفارس طراحی و تدوین شود برای ایران اهمیت ویژهای دارد. با عنایت به موارد فوق، پژوهش حاضر با هدف تبیین میزان تأثیر تحولات 2011 خاورمیانه بر ارتقاء مجموعه امنیتی خاورمیانه با بهرهگیری از روش توصیفی - تحلیلی و جستجو در مقالهها، سایتها و بانکهای اطلاعاتی به رشته تحریر درآمده است. بر اساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان بیان نمود که حضور نیروهای امریکایی در منطقه خلیجفارس از یکسو و چالشهایی که کشورهای عضو شورای همکاری بهویژه امارات عربی متحده و عربستان به آن دامن میزنند از سوی دیگر، مجموعه امنیتی کشورهای حاشیه خلیجفارس را با مشکل مواجه نموده است. همچنین میتوان بیان نمود که تحولات 2011 خاورمیانه موجب تثبیت خرده منطقهگرایی امنیتی در ابعاد نوین شده و بدینترتیب مانع ارتقاء مجموعه امنبیتی خلیجفارس میشود.
خلاصه ماشینی:
بـر اساس يافته هاي پژوهش حاضـر مـيتـوان بيـان نمـود کـه حضـور نيروهـاي امريکـايي در منطقـه خليج فارس از يک سو و چالش هايي که کشورهاي عضو شوراي همکـاري بـه ويـژه امـارات عربـي متحده و عربستان به آن دامن ميزنند از سوي ديگر، مجموعه امنيتي کشورهاي حاشيه خليج فـارس را با مشکل مواجه نموده است .
ايـن در حـالي اسـت کـه تحـولات ٢٠١١ خاورميانه و آغاز جنبش هاي مردمي در کشورهاي عربي موجب ايجاد چالش در تشکيل مجموعـه امنيتي نظام مند در منطقه خليج فارس شده است .
اسماعيلي و همکاران (١٣٩٢) در کتاب "مباني، زمينه ها و پيامدهاي ژئوپليتيـک بيـداري اسـلامي"، تحولات ٢٠١١ خاورميانه را موجب تقابل راهبردي بين ايران و عربسـتان مـيداننـد، تـا جـاييکـه رقابت و تضاد منطقه اي دو کشور تحت تاثير عواملي هم چون خروج نيروهاي امريکايي از عـراق و نيز اغاز جنبش هاي مردمي جهان عرب وارد مرحله تازه اي شده است .
جمهوري اسلامي ايران نيز با استفاده از ظرفيت هاي داخلي جهان عرب بـه ويـژه در مصـر، يمـن و بحرين خواهان سرعت تحولات براي کاهش نقش و نفوذ منطقه اي آمريکـا و اسـرائيل اسـت و در سوريه نيز براي مهار تهديد و حفظ توازن قواي منطقه اي خواهان کاهش سرعت تحـولات و ورود به روند انتقال سياسي قدرت و انجام اصـلاحات برمبنـاي حفـظ امنيـت و ثبـات در منطقـه اسـت (جوکار،١٣٩١).
جمهوري اسلامي ايران به عنوان تاثيرگذارترين کشور منقطه بارها خواستار تشکيل مجموعه امنيتـي با حضور کشورهاي منطقه بدون حضور نيروهاي خارجي شده است ، اما حوادث ناشي از تحولات خاورميانه و وجود اختلافات قديمي ، مانع ارتقاء اين مجموعه امنيتي در خليج فارس شده است .