چکیده:
پژوهش در خصوص ظهور رضاخان در عرصۀ سیاسی و متعاقب آن گسترش فعالیت بهائیت در ایران، که بهعنوان دو موضوع متداخل در تاریخ سیاسی ایران مطرح است، میتواند در مسیر مطالعۀ سیاستهای استعماری انگلستان، راهگشای مناسبی در سیر مطالعاتی کارکرد جریان بهائیت در ایران باشد. این پژوهش با هدف بازنمایی نقش بهائیان در به قدرت رسیدن رضاخان و روند فعالیتهای این فرقه در زمان رضاشاه انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد انگلستان،پس از انقلاب 1917م روسیه، پایان جنگ جهانی اول و شکست قرارداد 1919م، بهمنظور گسترش نقش خود در ایران، سناریویی را با کمک عوامل خود و از جمله بهائیان به اجرا درآورد که کمترین نتیجۀ آن، اسارت پنجاهوسهسالۀ فرهنگ و سیاست ایران در دست سلسلۀ پهلوی بود. همچنین نتایج نشان داد که بهائیان چه قبل و چه بعد از کودتای سوم اسفند 1299، بازیگران فعالی بودهاند که از این خوان گستردۀ انگلستان در ایران بهرهها بردند و عرصۀ فرهنگ، سیاست و دیانت جامعۀ ایرانی را اسیر کینهها، حسادتها و مأموریتهای استعماری خود ساختند.
In a historical and political analysis about Iran, to Baha'is role in the rise to power of Reza Khan has been less discussion. Research about the conditions of achieve to power of Reza khan in the political arena and then expand Baha'i in Iran, as two overlapping issue in Iran's political history, can be a good start in the course of study of the Baha'i faith in Iran, and represent how the Baha'is influence in political and cultural structure of in Iran. Unfortunately, most studies on the role of Baha'is in the Pahlavi era, in the reign of Mohammad Reza Shah were done. And these studies have been done about the reign of Reza Shah less. Perhaps one of the reasons a major role during the reign of Mohammad Reza Shah was a Baha'i. This study aimed to represent the Baha'is cooperation in Iran's path to power of Reza Khan and the expansion of the activities carried out during the reign of Reza Shah. The results show that the government of Great Britain, after the 1917 revolution in Russia, at the end of the First World War and the defeat of the 1919 agreement, to expand its role in Iran, the execution of a scenario with the help of its proxies, including the Baha'is, the lowest outcome, destruction fifty-three-year-old Iranian culture and politics during the Pahlavi regime rule. Also, the results showed that the Baha'is both before and after the coup of February 1921, as the actors who took advantage of British influence in Iran, and the realm of culture, politics and religion hatred captured Iranian society , jealous and their colonial and mission. Results of this research can open the door to further studies in this field.
خلاصه ماشینی:
بهائيان و رضاشاه ؛ از تعامل تا گسترش سازماني (در دورة پهلوي اول ) 1 محمدرضا مولائي مربي گروه معارف اسلامي دانشگاه محقق اردبيلي و دانشجوي دکتري مطالعات انقلاب اسلامي دانشگاه معارف اسلامي يعقوب توکلي استاديار گروه انقلاب اسلامي دانشگاه معارف اسلامي (تاريخ دريافت : ٩ ٩/ /١٣٩٥ – تاريخ تصوي : ب ١٣٩٦/٣/٢٣) چکيده پژوهش در خصوص ظهور رضاخان در عرصۀ سياسي و متعاقب آن گسترش فعاليت بهائيت در ايران ، که به عنوان دو موضوع متداخل در تاريخ اسي ايران مطرح است ، ميتواند در مسير مطالعۀ سياست هاي استعماري انگلستان ، راهگشاي مناسبي در سري مطالعاتي کارکرد جريان بهائيت در ايران باشد.
بررسي اسناد مربوط به کودتاي ١٢٩٩ش نشان ميدهد دولت انگلستان براي ايجاد تغييرات موردنظر خود در ساختار حاکميت سياسي ايران ، از شرايط حاکم بر اوضاع سياسي، اجتماعي و فرهنگي کشور بيشترين بهره را برد و با استفاده از ظرفيت هاي به وجودآمده تحت تأثير اين شرايط ، مقدمات و زمينه سازيهاي لازم را براي به قدرت رساندن رضاخان فراهم کرد.
پس از آنکه با کودتاي انگليسي سوم اسفند ١٢٩٩ و همکاري عوامل داخلي آنها از جمله بهائيان ، رضاخان پا در عرصه هاي سياسي ايران گذاشت و رژيم پهلوي در سال ١٣٠٤ش تأسيس شد، تشکيلات بهائيت ، اين سال را نقطۀ عطفي در طول تاريخ ١٧٠سالۀ خود ميداند.
اين دولت با استفاده از عوامل وابسته و نيز جريان هاي سياسي داخلي ، از جمله بهائيت ، سناريوي خود را عملياتي کرد و در نهايت ، رضاخان ميرپنج ، با عنوان رضاشاه ، بر عرصۀ قدرت در ايران تکيه زد.