چکیده:
مساله مجازات قانون شکنان با هدف پیشگیری از شیوع ناهنجاری های اخلاقی و حفظ امنیت همواره مورد توجه ادیان الهی و قوانین بشری بوده است. این پژوهش با مقایسه سیره حقوقی اسلام و دفاع اجتماعی نوین، درصدد پاسخ به این سوال است که میان اصول و شیوههای این دو رویکرد در مواجهه با مجرمان چه تطابقی وجود دارد؟ و پس از بیان مبانی نظام دفاع اجتماعی نوین، میکوشد آن را با سیره حقوقی رسول خدا (ص) در مدینه مقایسه کند. یافتههای تحقیق نشان میدهد با آنکه انطباق کامل اقدامات رسول خدا (ص) با رویکرد دفاع اجتماعی مدرن ممکن نیست، مصادیقی از این رویکرد، از جمله اقدامات تامینی، توجه به شرافت انسانی، اصلاح و بازپذیری اجتماعی مجرمان با اصول و شیوههای سیره آن حضرت همپوشانی دارد. چنانکه رسول خدا (ص) با هدف بازگشت مخالفان به جامعه، از روشهایی مانند بخشش فدیه، قبول وساطت دیگران و استفاده از توانمندیهای مجرم به جای مجازات بهره میجست.
خلاصه ماشینی:
یافته های تحقیق نشان می دهد با آن که انطباق کامل اقدامات رسول خدا (ص ) با رویکرد دفاع اجتماعی مدرن ممکن نیست ، مصادیقی از این رویکرد، از جمله اقدامات تأمینی ، توجه به شرافت انسـانی ، اصـلاح و بازپـذیری اجتمـاعی مجرمان با اصول و شیوه های سیرٔە آن حضرت هم پوشانی دارد.
برپایۀ اسناد تاریخی، از آن جا که در عربستان دورٔە جاهلی نظام کیفری مدونی از نظر نوع و مقدار مجازات برای تنبیه مجرمان وجود نداشت و کیفرهـا بیشـتر بـه انگیـزٔە انتقـام شخصـی اعمال میشد، زمینۀ گسترش فساد نیز فراهم بود؛ چنان که قرآن نیز به این جرایم شخصی و اجتماعی ماننـد سرقت ، قمار و قذف اشاره کرده است (ممتحنه ، ۱۲؛ مائده ، ۹؛ شورا،۳۰).
نقل شده است که پس از اسارت نوفل بن حارث (تاجر اسـلحه ) در جنـگ بـدر، رسـول خـدا (ص ) هـزار سرنیزه از او برای تقویت سپاه گرفت و آزادش کرد (قنوات ، ۸۷) تا در عین حفظ ارزش های دینی، درحـالی که مجرم فرصت بازگشت به جامعه را دارد، خسارت واردٔە ناشی از جرم نیز تأمین شود.
توجه رسـول خـدا (ص ) بـه نیت خطاکار برای اصلاح و بخشش آنان نیز یادآور اصل فردیسازی کیفر در رویکرد دفاع است .