چکیده:
برخی آثار تاریخی به دلیل داشتن ویژگی هایی استثنایی، به عنوان میراثی با ارزش جهانی محسوب می شوند .در این میان میراث صنعتی به عنوان بخشی از میراث جهانی، پدیده ای نوظهور و حاصل صنعتی شدن جهان است، که به سبب دارا بودن ارزش های مادی و معنوی نهفته در خود، وارد حوزه فرهنگ جهانی شده است، تا در جهت حفاظت از این آثار ارزشمند، اقدامات جهانی صورت گیرد.لازم به ذکر است، تنها بخشی از مفهوم فراگیر میراث صنعتی، میراث معماری صنعتی است و یکی از پیش نیازهای حفاظت آن، شناخت ارزش ها و جایگاه آن در هویت معماری منطقه است.
چگونگی رویارویی و برخورد با آثار و ابنیه صنعتی، به عنوان بقایایی از دوران صنعتی، از مفاهیم جدید مطرح شده در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز با توجه به پیشینه تاریخی ورود صنعت به کشور و همچنین دارا بودن بناهای صنعتی منحصربه فرد، ضرورت پژوهش در این حوزه در راستای شناخت آن، بیش از پیش احساس می شود چراکه میراث معماری صنعتی ایران، به عنوان بخشی از میراث فراموش شده در خطر از بین رفتن است ودر صورت عدم توجه، بطور قطع شاهد از دست رفتن این بقایای ارزشمند خواهیم شد. از این رو شناسایی این آثار و ارزیابی ویژگی ها و ارزش های نهفته در آن، می تواند نخستین گام در جهت حفاظت از این میراث ارزشمند باشد.
با توجه به ضرورت شناخت وضعیت موجود میراث معماری صنعتی در جهان، پژوهش حاضر با هدف مطالعه و تحلیل آثار میراث صنعتی ثبت شده در فهرست جهانی، اجرا شده است. در این راستا ضمن تبیین مفاهیم، معیارهای میراث جهانی که در ثبت بناها لحاظ شده است، مورد بررسی وتحلیل قرارگرفته است. نتایج و دستاوردهای پژوهش ،در جهت آشنایی هرچه بیشتر و درکی ملموس تر از ظرفیت ها و
ویژگی های تعمیم پذیر معیارهای ثبت میراث جهانی، در زمینه میراث معماری صنعتی است
خلاصه ماشینی:
در این میان، میراث صنعتی بهعنوان بخشی از میراث جهانی، پدیدهای نوظهور و حاصل صنعتی شدن جهان بوده که بهسبب دارا بودن ارزشهای مادی و معنوی نهفته در خود، وارد حوزه فرهنگ جهانی شده است تا در جهت حفاظت از این آثار ارزشمند، اقدامات جهانی صورت گیرد.
معماری صنعتی ایران پس از دوران شکوفایی بین دو جنگ جهانی، رو به افول نهاد و امروز در همان حال که نسبت به اعتلای معماری صنعتی تمایلی وجود ندارد، حفظ ابنیه صنعتی نیز نادیده گرفته شده و نمونههای برجستهای از این بناها در توسعه شهری نابود شدند (افشار نادری، ۱۳۸۳: ۱۳۵)؛ بهطوری که عدم شناخت و ارزشگذاری این میراث ارزشمند، موجب تخریب و فراموشی بقایای باقیمانده مناظر صنعتی شده است که روزگاری نبض اقتصادی شهر بهشمار میآمدند.
از طرفی دیگر میتوان اظهار داشت که میراث معماری صنعتی، بقایای باقیمانده از فرهنگ صنعتی هر سرزمینی است که دارای ارزشهای تاریخی، معماری، فنآوری، فرهنگی و هنری هستند.
بر اساس یافتههای پژوهش که بر مبنای مقایسه تطبیقی نمونهها بوده و ارزشگذاری هر یک از معیارهای ثبتی لحاظشده در آنها حاصل شده است، میتوان بازخوانی ظرفیتهای هر یک از شش معیار فرهنگی جهان در زمینه میراث معماری صنعتی را در قالبهای زیر ارائه داد (جدول ٥).
TICCIH: The International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage 3.
The Dublin Principles:Joint ICOMOS –TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes 11.
The International Committee ForThe Conservation Of The Industrial Heritage (TICCIH) Carnegie.