چکیده:
خانواده اصلیترین نهاد اجتماعی و بنیادیترین عنصر جامعه و بستر رشد بسیاری از ارزشها است. ابنسینا در آثار خود، از جمله وجوب السیاسة و الحاجة الی السیاسة، مستقلا، و نیز در آثار دیگر خود به این موضوع پرداخته و با رویکردی دینیفلسفی از ضرورت، عوامل و موانع تحکیم آن سخن میگوید. این مقاله، ابتدا جایگاه حکمت منزل در نظام حکمی سینوی را میکاود و سپس در باب عناصر اصلی و مرتبط با آن، مانند ازدواج، نحوه مشارکت زن و مرد در اداره منزل، حقوق خانواده و اصول حاکم بر سیاست منزل، سخن میگوید. ابنسینا در باب عوامل ازدواج بر انگیزههای اقتصادی، اجتماعی، روانی و جنسی انگشت مینهد و در راستای تحکیم این بنیاد بر مسئولیت مدیران و حاکمان جامعه، تلاش در جهت رفاه اقتصادی و ایجاد شغل، رشد عقلانی زوجین، جلوگیری از ازدواجهای پنهانی و عفت خانواده تاکید فراوان دارد. در بحث از حقوق همسر و تکالیف مرد به حقوقی همچون حق نفقه، حق صیانت و حق کرامت اشاره میکند و مرد را مهمترین تکیهگاه تحکیم خانواده میداند. در باب حق طلاق معتقد است این حق نباید در اختیار فرد متلونالمزاج و کمخرد قرار گیرد. بر همین اساس لزوما در موقعیتهایی این حق را از مرد سلب میکند.
Family is the most basic social institution and the most fundamental element of the community and the context in which values are fostered. In his treatises including “<em>Wujub al-Siyassah</em>” and “<em>Al-Ha’jat ila al-Siyassah</em>” in particular as well as other writings in general, Avicenna has penned about family and adopted a religious-philosophical approach to delve into the necessity of the institution and factors and barriers toward its secure establishment. The present study, first, investigates the position of family n Avecenian philosophical system and then probes the fundamental elements associated with it including marriage, cooperation of man and wife in house management, family law and the principles ruling housing affairs. Concerning marriage factors, Avicenna lays stress on sexual, psychological, social and economical motivations and calls attentions of managers and rulers of the society to economical welfare, job creation, couples’ intellectual maturation, preventing from hidden marriages and chastity of the family aimed at strengthening the establishment of the family institution. Besides, regarding the rights of wife and duties of husband, Avicenna underscores the duty of paying subsistence alimony to wife and her rights for respect and support while knowing he man as the pillar of the institution. However, concerning the right of divorce, he believes that such a right should not be held by someone who is morally instable and rationally ill. Therefore, in some conditions, man might become deprived of such a privilege.
خلاصه ماشینی:
ابن سینا در باب عوامل ازدواج بر انگیزه های اقتصادی، اجتماعی، روانی و جنسی انگشت می نهد و در راستای تحکیم این بنیاد بر مسئولیت مدیران و حاکمان جامعه ، تلاش در جهت رفاه اقتصادی و ایجاد شغل ، رشد عقلانی زوجین ، جلوگیری از ازدواج های پنهانی و عفت خانواده تأکید فراوان دارد.
ابن سینا ضمن تأکید بر حفظ قوانین در حوزه های خانواده و جامعه معتقد است متولی این حفظ ، نباید در امر مدینه و منزل یک نفر باشد، کما اینکه نمی پسندد متولی تدبیر امور منزل همان کسی باشد که عینا متولی امر مدینه است .
٢. جلوگیری از ازدواج های پنهانی ابن سینا معتقد است با توجه به اهمیت خانواده که «تناسل » و بقای نوع بشر وابسته به آن است ، باید قوانین مدینه در این باره کاملا روشن باشد و جلوی هر گونه ازدواج پنهانی و غیررسمی گرفته شود.
وی زن شایسته را شریک مرد، نگهبان مال او و جانشین مرد در منزل و امین تربیت 2 فرزندان می داند و معتقد است زن باید عفت و عصمت داشته باشد و از این صفت محافظت کند (همو، ٢٠٠٧: ٧٩).
وی در کتاب تدابیر المنازل او السیاسات الاهلیۀ میگوید: شوهر باید زن را دائما به امور خانه داری و تربیت و اداره فرزندان مشغول کند تا اوقات فراغت زن به اموری که ممکن است به روابط سالم آسیب رساند، صرف نشود، در غیر این صورت ممکن است زن به زینت و آرایش برای مردان بیگانه بپردازد و در نتیجه احترام متقابل زن و مرد از 1 میان برود (همو، ١٣٤٧: ٣٢-٣٨).