چکیده:
هدف اصلی مقاله حاضر مقایسه نتایج اقتصادی انقلاب اسلامی با برخی از انقلابهای اجتماعی است. چارچوب نظری مقاله بر نظریههای جامعهشناختی انقلاب استوار است. روش این مطالعه تحلیلی – توصیفی است و شیوه تحلیل مقایسهای است که دو نوع مقایسه درزمانی (با گذشته) و در مواردی همزمانی (با سایر انقلابها) انجام شده است. اقتصاد ایران بر اساس پنج شاخص مهم اقتصاد کلان، «نرخ رشد اقتصادی»، «رشد بخشهای سهگانه»، «نرخ تورم»، «نرخ بیکاری» و «ضریب جینی» ارزیابی و عملکرد آن با عوامل اقتصادی و غیراقتصادی (سیاسی و اجتماعی) و داخلی و بین المللی تبیین شده است. دوره زمانی تحلیل از 1357 تا 1395 است. چارچوب نظری مقاله نظریهها و بررسیهای تجربی صاحبنظران انقلابهای اجتماعی درباره نتایج اقتصادی انقلابهای اجتماعی است. این مقاله به 4 سوال پاسخ میدهد: نتایج اقتصادی انقلاب اسلامی کدامند؟ آیا نتایج انقلاب اسلامی در کوتاه مدت و بلندمدت یکسان بودهاند؟ چه عواملی بر نتایج اقتصادی انقلاب اسلامی تاثیرگزار بودهاند؟ آیا نتایج اقتصادی انقلاب ایران با نظریهها و بررسیهای انجام شده درباره سایر انقلابها همخوانی دارند؟ نتایج این تحقیق نشان میدهد: کلیه نتایج اقتصادی انقلاب ایران از نظر شاخصهای مورد بررسی در ده ساله اول منفی بودهاند؛ اما در بلندمدت بهتدریج اندکی بهبود یافتهاند. مهمترین عوامل داخلی و خارجی که نتایج اقتصادی انقلاب ایران را متاثر ساختهاند «اقتصاد نفتی»، «دیوانسالاری متورم و ناکارآمد»، «افزایش ناگهانی جمعیت»، «جنگ ایران و عراق»، «تحریمهای اقتصادی اروپا و امریکا علیه برنامه هستهای» و «نوسانات جهانی قیمت نفت» بودهاند. نتایج اقتصادی انقلاب ایران در موارد بسیاری با نتایج سایر انقلابها همخوانی دارد و در مواردی همخوانی ندارد.
خلاصه ماشینی:
سایر نظریهپردازان نظیر هانتنگتون، سلدن، گلدستون، دادلی سیرز و اکشتاین صرفا به این سوال جواب میدهند که آیا انقلابها به رشد اقتصادی منجر می شوند یا خیر؟ اما جاناتان کلی و هربرت کلاین علاوه بر پاسخ به سوال رشد اقتصادی، به تبیین و تحلیل دلایل و سازوکارهای رشد اقتصادی، نظیر گسترش بازار، گسترش دیوانسالاری، انگیزههای انقلابیون برای ریشهکنی فقر، عدالت اجتماعی، رفع بیسوادی و مباحث جامعتری درباره سرمایهگذاری انقلاب ها در بهداشت، تأمین و رفاه اجتماعی و سرمایه انسانی میپردازند.
شاخص جینی 1 در ایران پس از انقلاب (1393-1357) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: بانک مرکزی Gini- Index 5- نتیجهگیری نتایج این مطالعه نشان می دهد: 1- نتایج اقتصادی ده ساله اول پس از انقلاب از نظر هر پنج شاخص اقتصاد کلان که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتهاند منفی بودهاند: در ده سال اول انقلاب بهصورت میانگین رشد اقتصادی 5% - درصد، نرخ تورم 5/18 درصد، نرخ بیکاری 4/13 درصد و شاخص نابرابری 42/0 بوده است.
بهعبارت دقیقتر، درباره اقتصاد ایران میتوان گفت نتایج اقتصادی دهه اول انقلاب همانند بسیاری از کشورهایی که در آنها انقلاب رخ دادهاند نظیر شوروی، چین، مکزیک به دلایل مسایل ناشی از انقلاب، جنگ، تحریمهای اقتصادی، کمتجربگی مدیران، فرار سرمایهها از کشور و ملیشدن صنایع، منفی بوده است و حدود 4 دهه طول کشیده است که برخی از نابسامانیهای مزبور کاهش پیدا کنند و در بخشهای محدودی از اقتصاد موفقیتهای بهدست آید.