چکیده:
قرآن با زبان تمثیلی خود در شرح سرگذشت پیامبران، به عنوان سنتی تبلیغی عمل میکند که گاهی امیدوار کننده و گاه بازدارنده است. گفتمان قرآنی که آیین گفتگوی خداوند با بندگان بواسطهی پیام وحی از سوی یک پیامبر است، با ذکر گنجینهای از داستانهای پیامبران امکان تفسیر لایههای پیدا و پنهان نگارههای پیامبران را فراهم میکند. پژوهش حاضر به تحلیل گفتمانی، 2 نگاره که الگوی آزمون حضرت موسی در آن بروز کرده میپردازد. بنابراین مهمترین سوال پژوهش این است: ابعاد گفتمانی آزمون حضرت موسی در برابر ساحران، چگونه در دو نگاره بروز کرده است؟ در مقالهی حاضر با استناد به قرآن در تحلیل پیام نگارهها، رویکرد «گفتمان قرآنی» از نوع تحلیل نشانه – معناشناسی و بر اساس گردآوری اطلاعات کتابخانهای، استفاده شده است. نتایج نشان میدهد، صحنهی رودررویی حضرت موسی(ع) و ساحران در دو نگاره، با نمایش دو معجزه در هر نگاره، گفتمان قدرت و حقانیت الهی که حمایت الهی از پیامبر یا پادگفتمان آشکار کرد. همچنین تمامی شاخصه های تصویری چون جایگیری شخصیت ها و ایجاد ترکیببندی، افق دید یا دید فضایی در جهت بروز الگوی آزمون، فضای تنشی ناشی از آزمون را ایجاد کردند که در نگاره اول، مفهوم تقابل و جدال و نگارهی دوم، مفهوم پادگفتمان الهی بروز آشکارتری داشت. لازم به ذکر است، فضای تقابلی نگارهی اول، با مربع معناشناسی گریماس تحلیل شد تا این تقابل در نگاره بهتر مشخص شود.
خلاصه ماشینی:
سال سوم ( شماره 1 ( پاییز و زمستان 1397 صفحات: 85-97 تاریخ دریافت: 22/06/1397 (( تاریخ پذیرش: 01/08/1397 تحلیل گفتمانی مدل آزمون در 2 نگارهی رودررویی حضرت موسی(ع) و ساحران از فالنامهی صفویه آرزو پایدارفرد( استادیار، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران مهدی محمدزاده دانشیار و عضو هیئتعلمی، دانشکده هنرهای صناعی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران حسن بلخاری قهی استاد گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران محمدعلی لسانی فشارکی استادیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دانشگاه تهران، تهران، ایران چكیده قرآن با زبان تمثیلی خود در شرح سرگذشت پیامبران، بهعنوان سنتی تبلیغی عمل میکند که گاهی امیدوارکننده و گاه بازدارنده است.
بنابراین مهمترین سؤال پژوهش این است: ابعاد گفتمانی آزمون حضرت موسی در برابر ساحران، چگونه در دو نگاره بروز کرده و عامل دریافت چه معانی شده است؟ در مقالهی حاضر با استناد به قرآن در تحلیل پیام نگارهها، روش «گفتمان» از نوع قرآنی است که برای دست یافتن به ژرفساختهای متن قرآن در نگاره، تحلیل نشانه-معناشناسی انتخاب شده است و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانهای بوده است.
بنابراین پژوهش حاضر به روش تحلیل گفتمان، نگارههای رودررویی حضرت موسی(ع) و ساحران را موردبررسی قرار دهد و برای حصول به این امر، ابعاد گفتمانی بروز کرده در متن قرآن و در داستان موردنظر تحلیل میشود و پس از شناخت نظامهای گفتمانی متن، بافتار2 گفتمانی دو نگاره با توجه به فضاسازی، زاویه دید و ایجاد جهت حرکت عناصر، جایگیری شخصیتهای اصلی و در صورت لزوم، رنگبندی گفتمانی مشخص میشود.