چکیده:
در حقوق بینالملل، هرگونه تهدید و توسل به زور ممنوع است و فقط دو استثناء مهم نسبت به آن وجود دارد؛ یکی حق دفاع مشروع و دیگری، عملیات نظامی برای حفظ یا اعادهی صلح و امنیت بینالمللی. از سوی دیگر، برداشت غلط از آموزههای اسلام در باب جهاد، به ظهور فرقههای تکفیری جهادی انجامیده است. اینان، به جهاد ابتدایی با هدف ایدئولوژیک اعتقاد دارند؛ رویهای که در تضاد آشکار با قوانین بینالمللی است. این نوشتار، به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانهای سامان یافته است و مسألهی تحقیق، تطبیق موازین بینالمللی با آیات قرآن در موضوع جهاد است تا میزان انطباق این دو را مشخص سازد. بررسی آیات مربوط به جهاد، مشروعیت و وجوب جهاد دفاعی را تأیید میکند. دفاع به معنی اعم که در حقوق بینالملل امروز طرفدارانی دارد، دامنهی گستردهای داشته و بسیاری از جنگها را که در تاریخ و فقه اسلامی، جهاد ابتدایی تلقّی شده نیز شامل میشود. نتایج این مقاله، نوعی همخوانی و همسویی میان مفاد آیات قرآن و حقوق بینالملل را در رابطه با جنگ و صلح نشان میدهد.
In international law, any threat or use of force is prohibited and there are only two major exceptions to it. One is the right to self-defense and another is military operation to maintain or restore international peace and security. On the other hand, the misconception of the teachings of Islam on Jihad has led to the emergence of Jihadi Takfiri sects. They believe in Elementary Jihad with an ideological purpose; this is in clear contradiction with international regulations. This article is structured through a descriptive-analytic method and of a library based approach and the question of the research is comparing the international standards with ayahs of Qur'an in the field of Jihad in order to determine their conformity. Considering the ayahs related to Jihad confirms the legitimacy and the need for defensive jihad. Defense in its general meaning that has some proponents in contemporary international law has a broad scope and embraces many of the wars which have been regarded as Elementary Jihad in Islamic history and jurisprudence. The results of this article demonstrate a kind of consistency between the material of ayahs of Qur'an and international law as to war and peace.
خلاصه ماشینی:
موازنهی آیات جهاد در قرآن با توسل به زور در حقوق بین الملل 1 سید محمدحسن موسوی خراسانی تاریخ دریافت ٩٧/١٠/١٧ - تاریخ پذیرش ٩٨/٠٦/٠٤ جواد ایروانی ٢ چکیده در حقوق بین الملل ، هرگونه تهدید و توسل به زور ممنوع است و فقط دو استثناء مهم نسبت به آن وجود دارد؛ یکی حق دفاع مشروع و دیگری، عملیات نظامی برای حفظ یا اعاده ی صلح و امنیت بین المللی.
(حسینی، ١٣٨٢: ٤٩) این گونه تعریف ، ضمن این که مورد تردید جدّی است و در ادامه در مبحث اهداف جهاد، بررسی میشود، به دیدگاه نامشروع دانستن جهاد ابتدایی براساس معیارهای حقوق بین الملل مخاصمات مسلحانه ، دامن میزند، اما دقت نظر در مفهوم شناسی جهاد دفاعی و ابتدایی و بازخوانی آن در مقایسه با مفاهیم دفاع مشروع ، توسّل به زور، تجاوز و نقض صلح ، خودبه خود، بسیاری از اشکالات و ابهامات را مرتفع میکند.
در ادامه ی مقاله ، به تفصیل تحلیل آیات قرآن کریم و سیره پیامبر صلیالله علیه و آله در این خصوص خواهد آمد، اما در این مقام ، در تأیید مفهوم گسترده برای دفاع مشروع از دیدگاه اسلام می توان گفت : از معنای جهاد دفاعی نباید چنین برداشت کرد که حکومت اسلامی باید دست بسته بنشیند تا وقتی به خانه و کاشانه اش هجمه برند و جنگی خانمان سوز راه بیاندازند، به دفاع بپردازد، بلکه برعکس به صرف احساس خطر از ناحیۀ دشمن ، شامل آماده سازی برای هجوم و جنگ ، مسلمانان باید مبادرت به جنگ کرده و خطر را در نطفه خفه کنند.
اما اگر هدف ، حفظ امنیت و دفاع همه جانبه از اسلام و مسلمانان تشخیص داده شود، از دیدگاه حقوق بین الملل جنگ و صلح ، جهاد، توسل به زور مشروع و قانونی است .