چکیده:
یکی از ارکان رکین نظام اخلاقی «غایت اخلاقی» است. غایت در حقیقت چیزی است که فعل در نهایت به آن منتهی میشود. در واقع انسان هر فعلی از جمله فعل اخلاقی را برای رسیدن به غایاتی انجام میدهد. برخی اندیشمندان غربی و ارسطوشناسان معاصر ضمن برشمردن بخشی از فضائل اصلی و غایات حقیقی در میان سایر مکاتب اخلاقی، بر این باورند که اولاً غایت اخلاقی نقش مهمی در شناخت، تبیین، ارزیابی و داوری نسبت به گزارههای اخلاقی، نظریات اخلاقی و افعال و رفتار اخلاقی انسانها دارد و ثانیاً کاملترین، جامعترین و حقیقی-ترین خیر و غایت اخلاقی صرفاً در ادیان توحیدی به بشر معرفی شده است. به نظر آنان، «قرب الهی» یا نظریه قرب، دربردارندهی تمام غایات مثبت بشر و در عین حال آخرین و منحصر بفردترین غایتی است که تضمین کننده سعادت بشر در دنیا و جهان آخرت است. کسی که به این غایت دست یابد، به دلیل اتصالش به غایةالغایات، طبعاً غایات دیگر را هم در اختیار خود دارد و از فروغلطیدن در سایر غایات نسبی برحذر داشته خواهد شد. نگارنده در این مقاله به روش توصیفی_تحلیلی و کتابخانهای در صدد است که این غایات اخلاقی را با توجه به منبع معرفتی وحی و قرآن کریم در سه دسته مقدمانی، میانی و نهایی مورد بررسی قرار دهد. انسان برای نیل به غایت نهایی سلسلهای از اهداف و غایات را تشکیل میدهد که هرکدام به نوبه خود برای غایت برتر هستند، با دستیافتن به غایات مقدماتی و میانی راه تکامل را طی کرده، متعالیتر شده و مقرب درگاه حق میگردد
Abstract<br /> <br /> One of the cornerstones of the moral order is "moral purpose." The purpose is actually what the act ultimately ends up with. Some Western scholars and contemporary Aristotelian scholars, while pointing out some of the main virtues and realities among other moral schools, believe that, first, moral purpose role plays an important role in recognizing, explaining, evaluating and judging ethical propositions, ethical theories and acts, and moral behavior of human, and secondly, the most complete, the most comprehensive and the most real moral good is presented solely in the religions of monotheism to mankind. In their view, "divine glory", or the same theory, includes all the ends and human goals, and at the same time is the ultimate and unique one that ensures the happiness of mankind in the world and the hereafter. The one who achieves this goal, naturally, has its other ends due to its connection to the ends of the world, and will be forbidden from falling apart in other relative ends. In this paper, the author of this article, using descriptive-analytical method and library, intends to study and evaluate these moral purpose according to the epistemic source of revelation and Qur'an in three categories: Prophetic, Middle, and Final. To reach the ultimate purpose, mankind forms the series of purposes, each of which in turn is superior to the end, and by passing the preliminary and middle ends of the path of evolution, he has been transcendent and has become the center of the port Right.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، غایات اخلاقی نسبت به جایگاهی که در نظام هستی دارند و نیز نسبت به باور و اعتقادی که فاعل اخلاقی انتخاب میکند، بسیار متنوع خواهند بود؛ یعنی افراد در انتخاب ابتداییترین تا نهاییترین غایات، بسیار گوناگون عمل میکنند، ولی در عین حال، همة انسانها مشترکاً برای انجام فعل اخلاقی خود یک غایت نهایی و خیر اعلی را به عنوان یک فضیلت اصلی (Cardinal Virtue) در نظر دارند.
بنابراین، «تفکر و تعقل» غایت مقدماتی است که انسان با اندیشیدن در عالم خلقت، دربارة خود، نعمت، قدرت و وحدانیت خداوند، حق را یافته، به سوی آن حرکت میکند و در راه مستقیم و سیر إلی الله قرار میگیرد و سَرِ تسلیم فرود میآورد و زنگار فطرتش برطرف میشود و نیز تفکر و تعقل، شوق به عمل صالح را در انسان میافزاید که حضرت علی(ع) در این زمینه میفرمایند: «إِنَّ التَّفَکُّرَ یَدْعُو إِلَی الْبِرِّ وَ الْعَمَلِ بِهِ» (کلینی، 1407ق.
بنابراین، حرکت همراه با تلاش در صراط مستقیم جنبة مقدمی برای غایت نهایی دارد؛ زیرا صراط مستقیم راهی است که انسان با اختیار و آگاهانه بر آن قرار میگیرد و مقصدی دارد که این راه مستقیم وی را بدان خواهد رساند.
عبادت و بندگی غایت میانی خلقت انسان برای رسیدن به قرب الهی است (ر.
. 7ـ یونس/30؛ محمد/ 4 و 31؛ النساء/6؛ البقره/49، 124 و 155؛ الأعراف/163؛ المائده/ 48 و 94؛ الأنعام/165؛ هود/7؛ الملک/2؛ النحل/ 40 و 92؛ الفجر/ 15 و 16؛ الإنسان/2 و...