چکیده:
امروزه، عرصه دیپلماسی دچار گستردگی و تنوع زیادی شده است و با عنوانهای مختلفی مانند دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسانهای، دیپلماسی فرهنگی و... خوانده میشود. دیپلماسی، بازوی اجرایی سیاست خارجی یک دولت است. مجموعه علوم، هنر، فنون و روشهایی که یک نقشآفرین در عرصه بینالملل یا دیپلمات در ارتباط با دیگر بازیگران بینالمللی برای به دست آوردن یا حفظ منافع ملی خود به کار میبندد، دیپلماسی نام دارد. دیپلماسی فرهنگی، با محوریت فرهنگ و با ابزار قرار دادن آن در دیپلماسی اهداف خود را دنبال میکند. در این مقاله، در نظر داریم که با استفاده از روش فرامطالعه، الگوهای دیپلماسی فرهنگی کشورهای منتخب در میان کشورهای مختلف جهان را بررسی کنیم. این الگوها در سه حوزه کشورهای غربی، کشورهای اسلامی و قدرتهای بزرگ آسیایی طبقهبندی شدهاند. کشورهای غربی شامل ایالات متحد آمریکا و فرانسه، کشورهای اسلامی شامل عربستان و منظور از قدرتهای بزرگ آسیایی، کشورهای ژاپن، ترکیه و هندوستان است. در نهایت، پژوهش حاضر به طراحی ساختهای مفهومی انجامیده است که میتواند پیش زمینه هرگونه سنخشناسی الگوهای دیپلماسی فرهنگی قرار بگیرد. این ساختهای مفهومی عبارتند از الگوهای دیپلماسی فرهنگی تهاجمی و غیرتهاجمی، الگوهای دیپلماسی فرهنگی معطوف به نخبگان دانشگاهی و دیپلماسی فرهنگی معطوف به فرهنگ عامه.
خلاصه ماشینی:
ساختار عمده شیوههای اعمال شده ذیل دیپلماسی فرهنگی کشور فرانسه عبارتاند از: اعزام مبلغان مذهبی، تأسیس مدارس، مراکز آموزش عالی و کانونهای فرهنگی فرانسوی زبان در کشورهای مختلف، تأسیس نمایندگیهای دیپلماتیک کنسولی در سفارت خانهها و تأسیس اداره کل روابط فرهنگی جهت انجام فعالیتهای فرهنگی در ضمن فعالیتهای موسوم دیپلماتیک، تأسیس مؤسسات علمی و پژوهشی، اعزام هیئتهای باستانشناسی، تأسیس و مراکز خدمات درمانی و اعزام تیمهای پزشکی، اعطای بورسهای مختلف تحصیلی، تحصیل در قالب قراردادهای مشترک و در چارچوب کنوانسیونهای پژوهشی و آموزشی میان دانشگاهها و مؤسسات فرانسوی با مراکز مشابه در سایر کشورهای مختلف تحت نظارت و اشراف اساتید مجرب فرانسوی زبان، تأسیس رشته زبان و ادبیات فرانسه در رشتههایی همچون علوم سیاسی، حقوق و مدیریت با محوریت زبان فرانسه در کشورهای مختلف، تأسیس انجمنها و محافل ادبی و هنری، خانههای فرهنگی و نمایشگاههای عرضه محصولات فرهنگی و صنعتی در کشورهای مختلف، تأسیس کتابخانه و کمک به تجهیز کتابخانههای ملی و Bernard Kouchner دانشگاهی، همکاری با سازمانها و مؤسسات اداری، فرهنگی، قضایی، صنعتی، تجاری، کشاورزی در کشورهای مختلف، بهرهگیری از تکنولوژیها و محصولات متنوع رسانهای همچون ماهوارهها، شبکههای رادیو و تلویزیونی، کتب و نشریات علمی و برنامههای سرگرمی، سرمایهگذاری در تولید اقلام رسانهای همچون فیلمهای سینمایی و سریالهای تلویزیونی و ترجمه آنها به زبانهای مختلف و پخش آنها با زیرنویس و دوبله به زبان فرانسه در رسانههای محلی و ملی کشورهای استفاده کننده، حمایت از سینماگران و هنرمندان کشورها برای تولید فیلمهای متناسب با ارزشهای فرهنگی جامعه فرانسه، جذب مهاجران خارجی در قالب توریسم و نفوذ از طریق سازمانهای غیر دولتی داخلی و شرکتهای چند ملیتی (شرفالدين، 1385: 357).