چکیده:
هدف مقاله حاضر ساخت و اعتباریابی مقیاس ارزشیابی تربیت دینی دوره دوم متوسطه بر مبنای نظریه تربیت دینی فضامند بومی−جهانی است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانشآموزان دوره دوم متوسطه شهر شیراز است که به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چندمرحلهای، نمونهای به حجم 452 نفر از بین دانشآموزان 8 دبیرستان پسرانه و دخترانه نواحی چهارگانه شهرستان شیراز انتخاب شد. برای گردآوری دادهها از مقیاس محققساخته استفاده شد که برای تعیین روایی آن از روشهای روایی صوری و تحلیل عامل مرتبه اول و دوم و برای ارزیابی پایایی آن نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی مرتبه اول نشان داد با فرض معیار 4/0، در تمامی مولفهها، سوالات مطرح شده در مقیاس مذکور به خوبی نشاندهنده، مولفههای مربوطه میباشد و در مجموع، این مقیاس، ابزاری معتبر برای سنجش تربیت دینی فراگیران دوره متوسطه براساس نظریه تربیت دینی فضامند بومی−جهانی میباشد. همچنین، نتایج تحلیل عاملی مرتبه دوم نیز نشان داد که مولفههای نهگانه در نظریه مذکور به خوبی نشاندهنده برازش این مدل برای توسعه تربیت دینی در فضای جهانی فعلی است. نتایج آلفای کرونباخ نیز نشان داد که این مقیاس در تمامی ابعاد خود، پایایی لازم برای استفاده بهعنوان یک مقیاس معتبر را دارد.
خلاصه ماشینی:
نتـايج تحليـل عاملي مرتبه اول نشان داد با فرض معيار ٠/٤، در تمامي مؤلفه ها، سؤالات مطرح شده در مقيـاس مذکور به خوبي نشان دهنده مؤلفه هاي مربوط است و درمجموع اين مقياس ابزاري معتبـر بـراي سنجش تربيت ديني فراگيران دوره متوسطه براساس نظريه تربيت ديني فضـامند بـومي −جهـاني است .
درمجموع با توجه به نظريه تربيت دينـي فضـامند بـومي −جهـاني و مؤلفه هاي نه گانه آن ، عناصر برنامه درسي مبتني بر آن و مواردي که در کار ساير محققان ايـن حـوزه بررسي شد، براي اولين بار مقياس ۴۵ گويه اي جهت بررسي تربيت ديني در عصر حاضر طراحـي و اجرا شد و با روش تحليل عاملي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت که به نتايج آن اشاره مي شود.
در اين ميان ، گويه اول با بار عاملي (٠/٩٠)، بيشتر از ساير گويه هـا تبيـين کننـده ايـن مؤلفـه و سـپس به ترتيب گويه چهارم (٠/٨٢)، دوم (٠/٧۵)، پـنجم (٠/٧٢) و سـوم (٠/۶۶) نشـان دهنـده مؤلفـه مزبورند؛ بنابراين نتايج تحليل عاملي مرتبه اول بـا فـرض معيـار ٠/۴، بـا احتسـاب مجـذور کـاي ٣٧٣۴/۵٣ و درجه آزادي ٩٣۶ نشان داد در تمامي مؤلفه ها گويه هاي مطرح شده در مقياس مزبـور به خوبي نشان دهنده مؤلفه مربوط به خودند و لذا اين مقياس ، مقياسي معتبر براي سـنجش تربيـت ديني فراگيران دوره متوسطه است .
با توجه به نتايج به دست آمده از تحليل عامل مرتبـه اول مشخص شد در ميان گويه هاي مربوط به مؤلفه انبساط حريم ، گويه اول با بيشترين بار عاملي ، بيشتر از ساير گويه ها تبيين کننده اين مؤلفه است و پس از ايـن گويـه ، بـه ترتيـب گويـه دوم ، سـوم ، چهارم و پنجم نشان دهنده مؤلفه مزبورند.