چکیده:
تعدادی از مستشرقان، چندی است با پیشفرض وقوع خطا در مصحف عثمانی، به دنبال اصلاحات و تغییراتی در متن قرآن کریم برآمدهاند. از جمله این افراد، جیمز بلمی است که با همین پیشفرض سعی در بازخوانی فقراتی از قرآن داشته است. تعدد تحقیقات جیمز بلمی در مورد اصلاح واژگان قرآن، وی را به عنوان یکی از مستشرقان صاحبنظر در این حوزه مطرح کرده است. واژه «ابّا» در آیه «وفاکهة و ابّا» (عبس:31)، از جمله واژگانی است که جیمز بلمی آن را نامفهوم و تصحیفی از واژه «لبّا» دانسته که خطای دست کاتب آن را اشتباه ثبت کرده است. دلایل مورد استناد وی در اثبات این مدّعا، تکامد بودن «ابّا»، اختلاف نظر مفسران در مورد معنای آن، عدم تناسب «ابّا» با سیاق آیات و تناسب بیشتر واژه «لبّا» با سبک و سیاق آیه مورد نظر است که در مقاله پیش رو این دلایل نقد و بررسی شدهاند.
خلاصه ماشینی:
وی پس از ذکر گزارشی از روایات دال بر وجود ابهام در فهم این واژه توسط ابوبکر و عمر و همچنین اختلافنظر مفسران در مورد معنای آن و نیز تکامد بودنش (Hapax Legomenon) در قرآن، به این نتیجه میرسد که أب هیچ معنای قابل قبولی در اینجا ندارد و واژهای مرموز (Cryptic) و نامفهوم است؛ به همین جهت مفسران در فهم و تفسیر این کلمه به مشکل برخوردهاند و این واژه بهرغم همۀ تلاشها برای بازخوانی آن، همچنان برای مفسران نامعلوم مانده است.
4. نقد نظریه جیمز بلمی درباره خطا در کتابت «أبا» در ذیل با توجه به چهار معیار جیمز بلمی در نقد متن واژۀ أب - که عبارتاند از تکامد بودن و غرابت آن، عدم تناسب این واژه با سیاق آیه، روایات دال بر ابهام در فهم معنای أب توسط صحابه و اختلافنظر مفسران در معنای آن- به صورت مجزا به نقد پیشنهاد جیمز بلمی میپردازیم: 4.
حتی اگر واژۀ أب در منابع لغت پیش و پس از قرآن ذکر نمیشد و معنای روشنی از آن بیان نشده بود، با توجه به ادلۀ زیر باز هم نمیشد بهسادگی به خطا بودنش حکم کرد: اولا دلیلی وجود ندارد که هر آنچه در ادبیات عرب وجود داشته است، ثبت و ضبط شده باشد؛ بسا مواردی باشد که پیشتر کاربرد داشته، اما ثبت و ضبط هم نشده باشد؛ ثانیا دلیلی نیست هر واژهای که در زبان عربی هست، پرکاربرد باشد و چنان نیست که اگر در زبان عربی کمکاربرد بود، جعلی بوده باشد؛ ثالثا بسیار طبیعی است که وقتی یک واژهای کمکاربرد و در یک متنی تکامد بود، ابهام داشته باشد و لذا ابهام داشتن معنای یک واژه، هرگز دلیل بر جعلی و مصحف بودن آن نمیتواند باشد.