چکیده:
مفسران شیعه آیه 55 مائده مشهور به آیه ولایت را همواره برای اثبات ولایت حضرت علی علیهم السّلام مطرح کردهاند. برخی از مفسران اهلسنت بر این رویکرد تفسیری اشکالهایی را وارد نمودهاند. آلوسی از مفسران اهلسنت بیان میکند که: لازمه تفسیر شیعه از آیه 55 مائده، نفی امامت امامان دیگر شیعه است. مفسران شیعه به اشکال مذکور پاسخهایی دادهاند که به گمان نگارنده پاسخهای ارائهشده روشمند نبوده است. آخرین پاسخ مکتوب به شبهه آلوسی از زاویه «لبّیبودن مفهوم مخالف آیه ولایت و عدم قابلیت تخصیص»، «مسلّم پنداشتن امور غیر مسلّم» و ... دارای نقص و چالش است. با کوششی که انجام شد، مشخص گردید پاسخ شبهه مذکور در گرو توجه به نقش «انّما» در آیه مذکور است. گفتنی است شبهه آلوسی و پاسخ ارائهشده بر دلالت «انّما» بر حصر حقیقی مبتنی است در صورتی که دقت در کاربردهای «انّما» گویای حصر اضافی است. درنتیجه منطوق و مفهوم آیه با نفی امامت امامان علیهم السّلام هیچ ارتباطی ندارد.
خلاصه ماشینی:
(طیب، 1378: 4 / 404؛ جوادیآملی، 1390: 23 / 115 و 135) نویسندهای ضمن إذعان به دلالت «انما» بر حصر حقیقی (ابراهیمیراد، 1386: 3)؛ در نقد پاسخ مذکور مینویسد: این جواب در جواز تخصیص عمومات قرآن، گرچه صحیح است؛ برای پاسخ به إشکال آلوسی کافی نیست؛ زیرا ممکن است گفته شود : تمامی روایاتی که بر إمامت سایر أئمه دلالت دارند، بر أثر مخالفت با مفهوم آیه ولایت از إعتبار ساقطاند؛ چون اگر منطوق این آیه (برأساس مدعای شیعه) إنحصار إمامت بعد از خدا و پیامبر| به حضرت علی× متعلق باشد؛ مفهومش نفی إمامت از دیگران است؛ در نتیجه آن روایات مخالف این مفهوم میشوند و روایت مخالف قرآن؛ چه مخالف منطوق قرآن و چه مخالف مفهوم قرآن از اعتبار ساقط است (همان: 5 ـ 4) این نویسنده معتقد است پاسخ مذکور به شبهه آلوسی ناکافی است و به تکملهای نیاز دارد.