چکیده:
دستهای از قرآنپژوهان غربی که معتقدند قرآن قائل به تحریف تورات و انجیل است، در توجیه منشا این تحریفباوری به وجود فرقهای یهودیمسیحی موسوم به ابیونیان در دوران پیشااسلامی استناد میکنند که به زعم آنان معتقد به تحریف تورات و/یا انجیل بودهاند. این مقاله با کنارگذاشتن صغرای استدلال، یعنی اعتقاد قرآن به تحریف تورات و انجیل، به کبرا و نتیجه آن میپردازد و با بررسی کهنترین منابع تاریخی درباره ابیونیان مشخص میکند که تحریفباوری ابیونیان موضوعی اثباتنشده است؛ اما حتی اگر بر اساس منابع غیرمعتبر، ابیونیان را تحریفباور بدانیم، انگیزههای آنها در این اعتقاد چنان در تضاد با دستگاه اعتقادی قرآن است که به هیچ وجه نمیتوان قرآن را در چنین اعتقادی میراثبر آنان دانست.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با کنارگذاشتن صغرای استدلال، یعنی اعتقاد قرآن به تحریف تورات و انجیل، به کبرا و نتیجۀ آن میپردازد و با بررسی کهنترین منابع تاریخی دربارۀ ابیونیان مشخص میکند که تحریفباوری ابیونیان موضوعی اثباتنشده است؛ اما حتی اگر بر اساس منابع غیرمعتبر، ابیونیان را تحریفباور بدانیم، انگیزههای آنها در این اعتقاد چنان در تضاد با دستگاه اعتقادی قرآن است که به هیچ وجه نمیتوان قرآن را در چنین اعتقادی میراثبرِ آنان دانست.
در میان قرآنپژوهان غربی نیز بسیارند کسانی که با تحلیل آیات قرآن به این نتیجه رسیدهاند که قرآن بیشینه از «کتمان» و «تحریف معنوی» تورات و انجیل سخن میگوید؛ چنانکه مثلاً میتوان در پژوهشهای ویلیام مویر (Muir, 1850)، ایگناتیو دی متّئو (Di Matteo, 1922)، مونتگمری وات (Watt, 1955-6: 53)، جان برتن (Burton, 1992)، گوردون نیکل (Nickel, 2011: 26-66)، و گابریل سعید رینولدز (Reynolds, 2010: 196-202) دید (برای تفصیل بیشتر نک.
اما اگر عجالتاً از این صغرای قضیه صرفنظر کنیم، این مقاله در پی آن است که نشان دهد استدلال شوپس و پیروانش از لحاظ کبروی نیز کاملاً مردود است؛ یعنی حتی اگر قرآن قائل به تحریف تورات و انجیل هم میبود، باز نمیتوانستیم آن را متأثر از ابیونیان بدانیم.
اکنون پرسش دربارۀ کبرای قضیه است: آیا واقعاً ابیونیان به تحریف بایبل معتقد بودهاند؟ برای پاسخ به این پرسش، دو دسته منبع پیش رو داریم: نخست، همان منابع کلاسیک مسیحی، که هکینن گزارش مفصلی از آنها میدهد؛ دوم، پژوهشهای ابیونیشناسان معاصر، که در میان آنها فقط شوپس است که ابیونیان را به تحریفباوری متهم میکند.