چکیده:
بسیاری از اندیشمندان «امنیت» را در راس هرم نیازهای بشری قرار میدهند و آن را ابتداییترین و ضروریترین شرط برآوردن سایر نیازهای مادی و معنوی انسان برمیشمارند. امنیت، با وجود آنکه مقولهای ذهنی و روانی و کاملا پیچیده است اما به گونهای حضوری و فطری قابل درک میباشد و میتوانیم به مفهوم مشترکی از آن دست یابیم؛ اما مقولههای فرهنگ و فرهنگ ملی که محل اختلافنظرها و دیدگاههای گوناگون هستند، پیچیدگیهای خود را به مقوله امنیت نیز سرایت میدهند. در نتیجه امنیت فرهنگی به یکی از پرماجراترین حکایتها و پرگفتوگوترین مجادلهها تبدیل شده است؛ به گونهای که به دشواری میتوان به یک نظریه جامع و تئوری عام دست یافت. فرهنگ و امنیت دو واژه هنجاری و ارزشمندی هستند که پا به پای زندگی بشری حضور داشته و با تحولات آن متحول شدهاند. با توجه به رخدادهای جهانی اخیر در عرصههای مختلف، لزوم توجه به مسئله امنیت ملی و تدارک اقدامات زیرساختی فرهنگی، از اهم امور قابل اجرا است. امنیت فرهنگی از طریق مراقبتهای فعال یک فرهنگ و ارتقای شرایط پیشینی لازم، برای رشد و توسعه سازگاریهای آن حاصل میشود؛ بنابراین فرهنگ و ارزشهای اسلامی رهاییبخش و امنیتزا برای آحاد امت و شهروندان و نیز جامعه اسلامی ارزیابی میشود. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نگاه دین مبین اسلام و همچنین دیدگاههایی که بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری حضرت آیتالله خامنهای (مدظلهالعالی) پیرامون موضوع فرهنگ و امنیت دارند، مورد مطالعه قرار گیرد که گردآوری دادهها نیز عمدتا از طریق کتابخانهای و بانک اطلاعاتی صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله تلاش شــده اســت با اســتفاده از روش توصيفي - تحليلي نگاه دين مبين اســلام و همچنين ديدگاه هايي که بنيانگذار انقلاب اسلامي حضرت امام خيني (ره ) و مقام معظم رهبري حضرت آيــت الله خامنــه اي (مدظله العالــي ) پيرامــون موضــوع فرهنــگ و امنيــت دارنــد٬ مــورد مطالعــه قــرار گــيرد کــه گردآوري داده ها نيز عمدتاً از طريق کتابخانه اي و بانک اطلاعاتي صورت گرفته است .
فرهنــگ و ارزش هــاي فرهنگــي ٬ فــرآورده عمــل خــلاق آدمي و بيــان کننــده سرشــت بديــل اوســت و فرهنــگ در نظــر آنهــا از چنــان جايگاهــي برخــوردار شــده اســت کــه انســان ٬ بســياري از اســتعدادها و موهبت هــاي خــود را در آفرينــش فرهنــگ بــه کار ببنــدد؛ بنابرايــن مي تــوان گفت در کنار ديگر عوامل امنيت ملي ٬ نقش فرهنگ و ارزش ها بيشــتر نمود مي يابد؛ زيرا مقابله خارجي و داخلــي بــا ديگــر عناصــر جامعــه ٬ بــه شــکل نماديــن و ظاهــري خواهــد بــود و بالعکــس ٬ تهديــد نســبت بــه فرهنــگ و ارزش هــاي جامعــه ٬ ممکــن اســت پنهانــي باشــد و از درون ٬ فرهنــگ و ارزش هــا را دچار فرســايش کنــد و آنهــا را اســتحاله يــا دگرگــون ســازد (عليــزاده و همــکار۱۳۹۱٬: ۸).
با توجه به اين کــه امنيــت ملــي داراي دو بعــد داخلــي و خارجــي اســت کــه بــه يکديگر مرتبط هســتند٬ مي تــوان آن را اين گونه تعريف کرد: امنيت ملي ؛ يعني دســتيابي به شــرايطي که به يک کشــور امکان مي دهد از تهديدهاي بالقــوه يــا بالفعــل خارجــي و نفــوذ سياســي و اقتصــادي بيگانــه در امــان باشــد و در راه پيشــبرد امــر توســعه اقتصــادي٬ اجتماعــي و انســاني و تأمــين وحــدت و موجوديــت کشــور و رفــاه عامــه فــارغ از مداخلــه بيگانه گام بردارد (نقيب زاده ٬ ۱۳۷۸: ۹۲).