چکیده:
بهرهبرداری از منابع زنده دریایی، از موضوعات قابلتامل در کنوانسیون حقوق دریاها است که برای تخطی از میزان مجاز آن ضمانتاجرا خاصی در نظر گرفته نشده است. با اینوجود رویهقضایی محاکم بینالمللی حاکی از اتکا به اصل احتیاط و اقدام مقتضی از سوی دولت صاحبپرچم است، ولی در صورت ایراد خسارت به زیستمحیط دریاها در اکثر موارد منتهی به مسئولیت بینالمللی دولت صاحبپرچم نمیشود. تضمین همکاری دولت صاحبپرچم و کشتی حامل پرچم با دولت ساحلی و سازمانهای شیلاتمنطقهای در این ارتباط، وجه مشترک تعهدات و مسئولیتهای طرفین است که بررسی ابعاد آن از اهداف این نوشتار است. سوال اصلی پژوهش این است که رویکرد دولت ساحلی در پرتو اصول و اسناد بینالمللی در مواجهه با عملکرد غیرقانونی کشتیخارجی چیست؟ یافتههای این پژوهش نشان میدهد که دولت ساحلی نباید به مسئولیت دولت صاحبپرچم برای جبران خسارات وارده از سوی کشتی حامل پرچم امیدوار باشد. دولت ساحلی باید خود ابتکارعمل را بهدست بگیرد. پیشنهاد عملی این است که سلب اعتبار و حیثیت دولت صاحبپرچم بهخاطر سابقه منفی کشتی حامل پرچم، در کنار دیگر ضمانتاجراها مدنظر قرار گیرد تا از تکرار موارد مشابه ایراد خسارت به زیستمحیط دریا و منابع زنده آن جلوگیری شود.
خلاصه ماشینی:
بااین وجودرویه قضاییمحاکم بین المللیحاکیازاتکابه اصل احتیاط و اقدام مقتضیازسویدولت صاحب پرچم است ،ولیدرصـورت ایـرادخسـارت بـه زیست محیط دریاهادراکثرمواردمنتهیبه مسئولیت بین المللیدولت صـاحب پـرچم نمیشود.
صیدغیرقانونیشامل :الف -صیدکشـتیداخلـییـاخـارجیتحـت صـلاحیت ملـیدر آب هایتحت حاکمه دولت ساحلیبدون مجوزدولت یابرخلاف مقـررات وآیـین نامـه هـای مربوطه ؛ب -صیدکشتیحامل پرچم دولت عضوسازمان مدیریت شیلات منطقه ای ٤برخلاف اقدامات مدیریتیوحفاظتیمصوب سازمان والزام آوربـرایدولـت هـایـابـرخلاف مقـررات مرتبط حقوق بین الملل قابل اجراوپ -صیدتوأم بانقض قوانین ملییاتعهدات بـین المللـیاز جمله تعهدات برعهده دولت هـادرهمکـاریبـاسـازمان مـدیریت شـیلات منطقـه ایمربوطـه است ٥.
5. Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations, International Plan of Action to Prevent, Deter and Eliminate Illegal, Unreported and Unregulated Fishing, 2001: Article 3(1), (Hereafter; IPOA-IUU).
چراکه یادآوریوظایف دولـت صـاحب پـرچم بـه ویازسویسایردولت هامعناییندارد،درحالیکه کنوانسیون انجـام ایـن تکلیـف راقبـل از آن برعهده دولت صاحب پرچم گذاشته است .
لیکن شناساییمسئولیت برایدولت صاحب پرچم متکیبه قراردادهـایفـیمـابین دولـت سـاحلیبـاکشـتیهـایخـارجییـادولـت صـاحب پـرچم آن هـاودرچـارچوب تعهـدات و مسئولیت هایقراردادیاست ومتکیبه مسئولیت بین المللیعـام درحـوزه حقـوق بـین الملـل دریاهانیست .
این درحالیاست که دراکثرمواردماهیگیریغیرمجازکشتیهایحامل پرچم بـه دسـتورو هـدایت دولـت صـاحب پـرچم نیسـت ،بلکـه ناشـیازخواسـت ویـاسیاسـت هـایمالـک یـا اجاره کننده آن پس ازکسب تابعیت دولت صاحب پرچم است .
چشـم انـدازپـیش روی حقوق بین الملل دریاهامتکیبراین واقعیت است که اگردولت صاحب پـرچم کلیـه اقـدامات لازم ومناسب رابرایتحقق تعهدبه اقدام مقتضـینسـبت بـه کشـتیحامـل پـرچم انجـام داده باشد،مسئول جبران خسارات نسبت به زیست محیط دریایییامنابع زنده آن ناشیازعملکـرد کشتیحامل پرچم نیست .