چکیده:
موضوع این پژوهش، تحلیل پایگاه اجتماعی نخبگان قدرت سیاسی در دولت هفتم تا دهم است. دستگاه نظری این پژوهش بر تئوری مارکس و بر رویکرد وبری در تحلیل پایگاه اجتماعی استوار است. روش تحقیق، تحلیل تطبیقی-توصیفی با استفاده از داده های اسنادی است. واحد مشاهده در این مطالعه اعضای کابینه دولتهای هفتم تا دهم است. تعداد آنها 168 نفر بوده و از روسای جمهور، وزیران، معاونان و روسای دفتر رئیس جمهور تشکیل شده است. یافته ها نشان می دهد که95. 8 درصد اعضای دولت مرد بوده اند. میانگین سنی اعضای دولت 48 سال بوده است. خاستگاه سکونتی 86. 2 درصد اعضای دولت شهری است. تهران با 20. 2 درصد، اصفهان با 13. 1 درصد و یزد با 11 درصد در کل دولتها بیشترین سهم از توزیع استانی اعضای دولت را داشته اند. به لحاظ پایگاه اکتسابی، 49. 7 درصد اعضای دولتها دارای تحصیلات دکتری و 29. 9 درصد تحصیلات فوق لیسانس داشته اند. دادهها همچنین نشان میدهد اعضای دولت تجربه حضور در سطوح عالی مدیریت کشور را در پیشینه شغلی خود داشته اند. بر اساس داده ها، قشر دانشگاهی با 29. 8 درصد، نظامی با 25 درصد و روحانی با 18. 5 درصد در کابینه حضور داشته اند.
خلاصه ماشینی:
(1376 يافته هاي تجربي ناظر بر پايگاه اجتماعي نخبگان سياسي در ايران نشان ميدهد که خاستگاه طبقاتي و پيشينۀ خانوادگي بيشتر نخبگان سياسي در ايران ، طبقات بالا و متوسط اجتماعي مانند کارکنان دولت ، مالکان و صاحبان سرمايه بوده است (ر، ک به : زونيس ، ١٣٨٧؛ شجيعي، ١٣٨٣؛ ازغندي ، ١٣٧٦).
زهرا نديمي (١٣٩٠) نيز با بررسي تحرک شغلي مسئولان سياسي پس از انقلاب نشان مي - دهد، افرادي که به عنوان نخبگان سياسي در طبقۀ حاکم حضور دارند، پيش از دستيابي به مناصب مهم و کليدي در حوزة سياست ، در ساير عرصه ها نيز در جايگاه بالايي بوده اند و تحرک اجتماعي در موقعيت هاي بالا محدود است .
اين مطالعه با تمرکز بر شناخت پايگاه اجتماعي نخبگان سياسي و ماهيت طبقاتي دولت ها، به بررسي خاستگاه اجتماعي اعضاي کابينۀ دولت ، سهم گروه ها و قشرهاي مختلف اجتماعي از قدرت سياسي و نيز روند تغييرات در ترکيب اعضاي دولت هاي هفتم تا دهم ميپردازد.
٢١ چارچوب روش شناختي اين پژوهش يک مطالعه توصيفي ـ تطبيقي در باب پايگاه اجتماعي نخبگان سياسي دولت هاي هفتم تا دهم جمهوري اسلامي ايران است .
در سطح تحليل درون دولتي يافته هاي جدول ٢، نشان ميدهد که ميانگين سني اعضاي کابينۀ دولت هفتم ٤٦ ، دولت هشتم ٤٨ ، دولت نهم ٤٨,٥ و دولت دهم ٥٠ سال بوده است .
٢٨ در سطح تحليل درون دولتي، يافته - هاي تجربي نشان ميدهد که در دولت هفتم مشاغلي مانند وزير با ٣٩,٥ درصد، معاون وزير با ٣٦,٨ درصد و نمايندگي مجلس با ٦,٣ درصد بيشترين درصد فراواني را در پيشينۀ شغلي اعضاي کابينه داشته اند.