چکیده:
هدف از این مقاله بررسی مبانی و ابعاد نوین سیاست خارجی مصر در دوره «عبدالفتاح السیسی» است. مصر در دوره پس از «مبارک» تحولاتی گسترده در سطوح داخلی و سیاست خارجی تجربه کرد. با سرنگونی «محمد مرسی» و روی کار آمدن نخستین رئیس جمهور منتخب در تاریخ مصر، این کشور وارد مرحله نوینی در سطوح داخلی و خارجی شد. از آنجا که سیاست خارجی تداوم سیاست داخلی مصر بوده، توجه سیسی به سیاست و روابط خارجی و بهویژه پیشبرد برخی تغییرات در آن اهمیت داشته است. با توجه به مسئله مقاله، یعنی «تغییرات و آوردههای سیسی در سیاست خارجی مصر»، پرسش مقاله بر «چرایی و سطح وقوع تغییر در سیاست خارجی مصر در دوره سیسی» متمرکز بوده است. بنا بر فرضیه اولیه مقاله، تغییر سیاست خارجی حاصل تحوّل جهانبینی نخبگان حاکم بر مصر- در گذار از مرسی به سیسی - و منافع صنفی متناظر با آن است؛ تغییری که نه در سطح پارادایم حاکم بر سیاست خارجی، بلکه درون پارادایم یادشده رخ داده است. در این مقاله برای تبیین علل تغییرات در سیاست خارجی مصر در دوره سیسی و نیز سطح آن از روش «تحلیل علّی پسرویدادی» استفاده شده است. افزون بر این روش، در بحث و توضیح روایتهای جدید سیاست خارجی مصر در دوره سیسی، از تحلیل گفتمان استفاده شده و محدوده زمانی پژوهش دوره پس از کودتای 2013 مصر بوده است.
خلاصه ماشینی:
بنا بر فرضیۀ اولیۀ مقاله، تغییر سیاست خارجی حاصل تحوّل جهانبینی نخبگان حاکم بر مصر- در گذار از مرسی به سیسی - و منافع صنفی متناظر با آن است؛ تغییری که نه در سطح پارادایم حاکم بر سیاست خارجی، بلکه درون پارادایم یادشده رخ داده است.
بر مبنای جهانبینی یادشده، در دورۀ مرسی سه تحول عمده در جهتگیریهای سیاست خارجی مصر بروز کرد: نخست تلاش برای رهبریِ جریان منطقهای اخوان و در نتیجه ارتقا و تحکیم جایگاه منطقهای مصر با تکیه بر محوریت اخوان مصر از یکسو و اثرگذاریِ آن در سطح منطقهای از سوی دیگر (احمدیان، 1393).
تلاش برای موازنهسازی در برابر نفوذ و اثرگذاریِ بیمانند امریکا در سیاست داخلی و خارجی مصر از طریق ارتقای روابط با چین و همچنین ایجاد توازن در رویکردهای منطقهایِ مصر در این دوره، از طریق گشایش به روی ایران و نیز نگرش متوازنتر به مسئلۀ فلسطین- که در رویکرد متوازنتر به رقابتهای فتح و حماس نمایان شد- نمودهای هدفگذاریهای جدید و متفاوت مصر در دورۀ مرسی بود که در صورت استمرار میتوانست ضمن تثبیت شدن، تحولی پارادایمیک را در سیاست خارجی مصر رقم بزنند؛ اما بهرغم نشانههای یادشده، مصر برای استمرار دریافت کمکهای اقتصادی- نظامی، تداوم تعهد به قرارداد کمپ دیوید و نیز تلاش برای حفظ رابطۀ مستحکم با کشورهای عربی خلیجفارس با هدف استمرار و افزایش سرمایهگذاری آنها در اقتصاد به ایجاد روابط ویژه با امریکا ادامه داد.
com/2014/08/13/the-sisi-doctrine/ Hassan, Hanine (November 2015) “Sisi’s Foreign Policy: a ‘Miracle’ for Israel but a Disaster for Palestine,” Middle East Eye. http://www.