چکیده:
ترس از مدرسه یک مقوله اجتماعی است که به شکلی گسترده از سوی جامعهشناسان مورد مطالعه قرار گرفته است. مدرسه هراسی میتواند به اختلالات یادگیری برای دانش آموزان و مشکلات و آسیبهای جدی برای خانوادهها، مدرسه و جامعه بینجامد. مقاله حاضر با هدف شناخت، بررسی و تحلیل عوامل اجتماعی موثر بر مدرسه هراسی در کودکان در سه زمینه عوامل مرتبط با ویژگیهای فردی، عوامل خانوادگی با رویکرد انتظارات اولیا از فرزندان و عوامل انسانی و فیزیکی مدرسه به این موضوع پرداخته است. روش پژوهش پیمایشی است و پژوهش با بهکارگیری پرسشنامه (با مقدار آلفای کرونباخ 0/85 که نشان از قابل اعتماد بودن آن دارد) و با جامعه آماری 545 نفر از والدین دانشآموزان دوره سه سال اول ابتدایی که با فرمول کوکران حاصل شده به صورت میدانی انجام گرفته است. این پژوهش در پی یافتن سهم عوامل اجتماعی مدرسه هراسی در میان دانشآموزان تهرانی پایههای اول تا سوم ابتدایی بوده که طبق نتایج حاصله سه عامل فشار خانواده در امر تحصیل فرزند، نظر اولیای مدرسه نسبت به دانشآموز و تجربه کودک در زمینه محیط مدرسه از عوامل موثر بر مدرسه هراسی دانشآموزان است، به طوری که 20/2 درصد از متغیرهای مدرسه هراسی دانشآموزان دوره اول تا سوم دبستان به عوامل پیشگفته بستگی داشته است. بیشترین تاثیر 18 درصد مربوط به عامل فشار خانواده در امر تحصیل فرزندان، 1/3 درصد رفتار اولیای مدرسه نسبت به دانشآموز و 0/9 درصد مربوط به تجربه کودک در محیط مدرسه است.
The present study was carried out to identify and analyze the social factors affecting school phobia in children in three domains of personal characteristics, parental expectations for children's educational attainment, and human and physical factors related to schools. The research method was survey and the statistical population of the study was comprised of 545 parents of Tehrani elementary school students in grades one to three. The instrument included a questionnaire with Cronbach's alpha of 0.85 which showed the internal consistency of the measure. Based on the results, three factors, i.e., parental expectations for children's educational attainment, school personnel’s perception of students, and children’s experience of school environment are among the important factors associated with school phobia. More specifically, 20.2% of variance in school phobia variable is explained by the aforementioned factors. The most significant factors contributing to school phobia are parental expectations for children's educational attainment (18%), school personnel’s perception of students (1.3%), and children’s experience of school environment (0.9%), respectively.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش در پي يافتن سهم عوامل اجتماعي مدرسه هراسي در ميان دانش آموزان تهراني پايه هاي اول تا سوم ابتدايي بوده که طبق نتايج حاصله سه عامل فشار خانواده در امر تحصيل فرزند، نظر اولياي مدرسه نسبت به دانش آموز و تجربه کودک در زمينۀ محيط مدرسه از عوامل مؤثر بر مدرسه هراسي دانش آموزان است ، به طوري که ٢٠/٢ درصد از متغيرهاي مدرسه هراسي دانش آموزان دوره اول تا سوم دبستان به عوامل پيش گفته بستگي داشته است .
ارائه شده است ؛ به طوري که پژوهشهاي داخلي و خارجي عوامل ايجاد کننده مدرسه هراسي را در يک بعد از ابعاد و عوامل اجتماعي مانند جدايي والدين ، ارزشهاي فرهنگي خانواده ، اختلالات رفتاري خانواده ، انضباط شديد رفتار والدين ، ناسازگاري اجتماعي، سبکهاي فرزندپروري، مقررات سختگيرانه مدرسه ، برنامه هاي درسي و کيفيت آموزشي يا يکي از ابعاد روانشناسي مانند بيانگيزگي، اضطراب شديد روان نژند، اختلالات اسکيزوفرنيک و آشفتگي ذهني، عاطفي، هيجاني و رواني مورد بررسي و تحليل قرار داده اند.
باقري، احدي و لطفيکاشاني (١٣٨٩)، در پژوهش خود با موضوع «رابطه سبکهاي مقابله اي و جو خانوادگي با شادکامي فرزندان دوره ابتدايي» با روش تحقيق ميداني و پيمايشي، نمونه اي متشکل از ٣٦٤ نفر از خانوارهاي شهر تهران را مورد آزمون قرار داده و به اين نتيجه رسيده اند که سبکهاي مقابله اي هيجان -مدار و مؤلفه هاي مربوط به محيط خانواده (انسجام و سازمان دهي) با متغير شادکامي همبستگي مثبت دارند و ميان تعارض و شادکامي همبستگي منفي وجود دارد.
نتايج پژوهش حاضر نشان ميدهد که سه عامل فشار خانواده در امر تحصيل فرزند، نظر اولياي مدرسه نسبت به دانش آموز و تجربه کودک دربارة محيط مدرسه از عوامل مؤثر بر مدرسه هراسي دانش آموزان در پايه هاي اول تا سوم ابتدايي است .