چکیده:
صنعت گردشگری بزرگترین صنعت در زمان صلح است. تحولات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، امروزه گردشگری را به یک منبع مهم تولید ناخالص داخلی و یکی از سریعترین بخشهای اقتصادی در حال رشد جهان تبدیل کرده است. صرف نظر از قدرت اقتصادی گردشگری، این صنعت در معرض حوادثی است که ممکن است خطراتی را برای موفقیت آن ایجاد کند. بیثباتی سیاسی یکی از بحرانهایی است که درجه بالایی از خطر و نااطمینانی را ایجاد میکند و آثار منفی بر صنعت گردشگری خواهد داشت. شواهد موجود نمایانگر تاثیر منفی بیثباتی سیاسی بر رونق این صنعت و از رده خارج شدن برخی از مقاصد از صحنه گردشگری است. اعتراضهای خشونتآمیز، ناآرامیهای اجتماعی، جنگ داخلی، عملیات تروریستی، نقض حقوق بشر یا حتی صرف تهدید این فعالیتها میتواند به تغییر تصمیم گردشگران بینجامد.. با مقایسه درآمدها و میزان ورود گردشگران در شرایط امنیت و ثبات سیاسی و بیثباتی سیاسی در عرصه جهانی و خاورمیانه، میتوان ارتباط بسیار نزدیک توسعه گردشگری با تحولات سیاسی را دید. استراتژی مبارزه با تروریسم بینالملل در عرصه جهانی گروههای تکفیری در فضای سیاسی - امنیتی منطقه خاورمیانه و شرایط داخلی رژیمهای استبدادی کشورهای منطقه را میتوان از جمله عوامل بیثباتی سیاسی دانست. در این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به این سوالیم که «آیا بیثباتی سیاسی و فضای سیاسی - امنیتی حاکم بر کشورهای منطقه غرب آسیا بر وضعیت رشد صنعت گردشگری کشورهای منطقه تاثیر منفی بر جای خواهد گذاشت؟» این فرضیه مطرح میشود که بین بیثباتی سیاسی و ناامنی کشورهای خاورمیانه و تاثیر منفی آن بر گردشگری این کشورها رابطهای معنادار و مستقیم وجود دارد؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
مقدمه امروزه گردشگری بعد از نفت در کشورهای نفتخیز خاورمیانه بهعنوان کالایی تجاری، درآمدهای جهانی سرشاری ایجاد کرده و حجم زیادی از کل تولید ناخالص ملی این کشورها را تشکیل میدهد به نحوی که در طول دو دهه گذشته سریعترین بخش اقتصادی در حال رشد جهان بوده است[۱].
در کشور ما پژوهشهای مربوط به وضعیت گردشگری خاورمیانه بسیار محدود است، اما میتوان به دو مورد آن اشاره کرد:مسعود موسوی شفایی، علیاکبر امین بیدختی و سید مجتبی اسماعیل شهابی [۷] در پژوهش «تأثیر بیثباتی سیاسی خاورمیانه بر صنعت گردشگری ایران در دوره پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱» با استفاده از روش توصیفی - پیمایشی به بررسی شاخصهای بیثباتی سیاسی و همبستگی این شاخصها با شاخصهای رکود صنعت گردشگری کشور پرداختهاند که همبستگی معناداری بین آنها دیده شده است.
رحیم حیدری چیانه و ناصر سلطانی در پژوهش «تحلیلی بر نقش ثبات سیاسی و امنیت در توسعه صنعت گردشگری، مطالعه موردی: منطقه خاورمیانه» یافتههای پژوهش خود را با استفاده از روشهای توصیفی - تحلیلی چنین ارائه میدهند که نوسان و عدم تعادل شدید در میزان گردشگران ورودی به کشورهای این منطقه، ارتباط بسیار نزدیکی با تحولات سیاسی در عرصه جهانی (چون استراتژی مبارزه با تروریسم بینالملل)، فضای سیاسی - امنیتی منطقه خاورمیانه (چون تشدید اقدامات گروههای تکفیری) و شرایط داخلی کشورهای این منطقه (چون رژیمهای استبدادی) دارد.
براساس این گزارش، چین بهعنوان بازار اصلی و شماره یک گردشگری در جهان شناخته شده است و گردشگران در سال مذکور، رقمی بالغ بر ۱۲۹ میلیارد دلار خرج کردهاند و منطقه خاورمیانه با کاهش ۲ درصدی درآمد گردشگری روبهرو بوده است.
بنابراین ثبات سیاسی و امنیت بهعنوان یکی از مؤلفههای مؤثر در توسعه گردشگری بینالمللی میتواند چشمانداز امیدوارکنندهای برای این صنعت رو به رشد در منطقه خاورمیانه داشته باشد.