چکیده:
بر اساس آیۀ شریفۀ «لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» زوجه حقوقی بر عهدۀ زوج دارد؛ همانند وظایفی که نسبت به وی بر دوش میکشد. فقیهان دربارۀ جزییات این حقوق و تکالیف، بر اساس ادلۀ نقلی و عقلی، نظریات متفاوتی را مطرح کردهاند. این نوشتار اظهارات ایشان در حوزۀ وظایف زن در قبال شوهر را، در پنج دیدگاه تحت عناوین «وجوب اطاعت مطلق»، «وجوب اطاعت در موارد محصور در روایات»، «وجوب اطاعت در استمتاعات و خروج از منزل»، «وجوب اطاعت در استمتاع» و «تعیین حدود اطاعت بر پایۀ معیار منافات با حقوق زوج» گردآوری و نقد کرده است سپس با توجه به دیدگاههای ارائهشده و نقد و ارزیابی آنها و با عنایت به زوایای مغفولمانده از ادله، دیدگاه «اطاعت بر اساس معیار معروف» را تبیین خواهیم کرد. تحقیق حاضر به روش توصیفی - تحلیلی و به شیوۀ اسنادی صورت گرفته است.
According to the noble verse: “And women have rights similar to their obligations, according to what is fair”, the wife has some rights similar to the duties that she has toward her husband. According to the traditional and rational reasons, the jurisprudents brought up different opinions about details of these rights and duties. This paper has collected and criticized their opinions in the scope of duties of wife toward her husband in five points of view under the headings of “obligatory absolute obedience”, “obligatory obedience just in cases narrated in the hadiths”, “obligatory obedience in the cases of enjoyments and leaving home”, “obligatory obedience in enjoyment”, and “determining the limits of obedience based on the criterion of incompatibility with the rights of the couples”. Next, considering the opinions presented and criticized and by referring to the evidences that have been neglected, it has explained the viewpoint of “obedience based on known criterion”. This research has used a descriptive-analytical method of study and a documentary style.
خلاصه ماشینی:
این نوشتار اظهارات ایشان در حوزة وظایف زن در قبال شوهر را، در پنج دیدگاه تحت عناوین «وجوب اطاعت مطلق »، «وجوب اطاعت در موارد محصور در روایات »، «وجـوب اطاعـت در اسـتمتاعات و خـروج از منـزل »، «وجوب اطاعت در استمتاع » و «تعیین حدود اطاعت بر پایۀ معیار منافات با حقوق زوج » گردآوری و نقـد کـرده اسـت سپس با توجه به دیدگاه های ارائه شده و نقد و ارزیابی آنها و با عنایت به زوایای مغفول مانده از ادله ، دیدگاه «اطاعت بر اساس معیار معروف » را تبیین خواهیم کرد.
مرحوم فیض در بیان حقوق زوجه ، عبارات روایت را آورده است ؛ از این رو شاید شمارش ایشان در ردیف قائلان به این نظر چندان صحیح نباشد، اما بحرانی در شرح این کلام ایشان نوشته است : «کان له منعها فیما سوی الواجب علیها» (بحرانی، ١٤٠٥، ج ١٠: ١٢و١٣) در مواردی ذیل مسئلۀ استحباب اذن ، دیدگاه اطاعت مطلق نقد شده است (لنکرانی، ١٤٢١: ٤٧٩) این نکته شاهدی است بر اینکه قائلان به این حکم با این دیدگاه همسویند.
خوانساری در جامع المدارک (خوانساری، ١٤٠٥، ج ٤: ٤٣٥) نیز معتقد اسـت ظـاهر «و إن کان ظالما» این است که زوج با عدم قیام به حقوق زوجه به او ظلم کند، در این صورت با روایت سفیان بن عیینه : «هر گاه مرد نفقۀ عیال خود را نپردازد، حق امر و نهی بـه آنـان را ندارد» (کلینی، ١٤٠٧، ج ٥: ٥٠٨) در تعارض است .