چکیده:
اصل شفافیت یکی از شاخصههای حکمرانی مطلوب است که براساس آن شهروندان جامعه حق دارند به اطلاعاتی که نزد موسسات و نهادها دولتی موجود است دسترسی پیدا کنند. هرچه مردم از تصمیمات و عملکرد مقامات و نهادهای دولتی آگاهی داشته باشند پاسخگویی آنها در مقابل مردم بیشتر میشود؛ و این منجر به اتخاذ تصمیمات شفافتر و بهتری میشود. اصل شفافیت همچنین یک سازوکار قدرتمند برای مقابله با فساد در قراردادهای دولتی است و مانع از سوءاستفاده مقامات برگزارکننده مناقصه از فرآیند برگزاری مناقصه میشود. نظامهای حقوقی برجسته جهان اصل شفافیت را به عنوان یک اصل در زمینه قانونگذاری در حوزه مناقصات پذیرفتهاند. برای ایجاد شفافیت در مناقصات لازم است که فرآیند برگزاری مناقصات مستندسازی و اطلاع رسانی شود، تمام قوانین و مقررات ناظر بر مناقصات منتشر شود و در پروسه تشخیص صلاحیت تامین کنندگان کالا و خدمات شفافیت وجود داشته باشد. در این مقاله با طرح این سوال که فرآیند برگزاری مناقصات ایران از حیث معیار شفافیت چگونه است؟ تلاش میشود تا ضمن آسیب شناسی نظام حقوقی مناقصات و قراردادهای دولتی از منظر اصل شفافیت، راهکارهایی برای شفافسازی فرآیند برگزاری مناقصات ارائه شود.
خلاصه ماشینی:
بنابراین اگر در حوزه مناقصات شفافیت وجود داشته باشد و تمام اطاعات لازم مربوط به فرآیند برگزاری مناقصات در در دسترس عموم قرار داده شود زمینه نظارت عمومی در این حوزه فراهم میشود و ارزیابی عملکرد مقامات برگزارکننده مناقصه برای مردم مهیا میشود.
ممکن است یک دستگاه دولتی با وجود مستند و شفاف بودن فعالیت های مربوط در نزد خود، به دلایلی تمایل نداشته باشد که مبادرت به افشا یا ارائه مستندات کند؛ در این صورت از نگاه مردم نمیتوان گفت فعالیت این دستگاه نزد مردم و به طور کلی نزد اشخاص ذینفع از شفافیت کافی برخوردار است ؛ بنابراین افشا و ارائه اطلاعات مستند و شفاف تکمیل کننده مراحل شفاف سازی است (حق شناس و نجف پور، ١٣٨٨: ٥٠-٤٩)؛ بنابراین مستندسازی فرآیند برگزاری مناقصات از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا اگر فرآیند مناقصه از زمانی که شروع میشود مستندسازی شود؛ و اسناد و مدارک مستند شده، در دسترس اشخاص ذینفع قرار بگیرد؛ امکان سوءاستفاده از رانت اطلاعاتی از بین میرود.
همانطور که قبلا ذکر شد ماده ٢٣، قانون برگزاری مناقصات نیز به موضوع مستندسازی و اطلاعرسانی مناقصات اختصاص یافته است براساس بند الف ماده مذکور، مناقصه گزار باید این اسناد را بایگانی و نگه داری کند و یک نسخه از آن را برای بانک اطلاعات که باید ظرف یک سال ایجاد شود ارسال نماید.
The Surprising Logic of Transparency International Studies Quarterly,Volume 43, Issue 2.