چکیده:
هفت آیه از قرآن کریم، آفرینش جهان هستی را در شش دوره بیان کرده است. در آیات 9 تا 12 سوره فصلت، ظاهراً هشت دوره را مشخص کرده است. همین امر سبب شده تا مفسران و اندیشمندان اسلامی در صدد رفع تعارض ظاهری بین آیات مذکور و هفت آیه دیگر برآیند و در راستای این ضرورت، نظرات مختلفی را ارائه دهند. در این میان، آنچه مورد اختلاف آرای تفسیری گردیده، تفسیر عبارت «اربعة ایام» میباشد.
یافتهها حاکی از آن است که میتوان اقوال اندیشمندان را در شش دیدگاه تقسیمبندی کرد. در این نوشتار کتابخانهای، اقوال مختلف نقد و بررسی گردیده و در نهایت، نویسندگان دیدگاه جدیدی را معروض میدارند که تفسیری متفاوت از «اربعة ایام» در آیه دهم سوره فصلت است.
هرچند تمام نظرات تعارض ظاهری را مرتفع کرده و به شبهات حول و حوش آن بهخوبی پاسخ دادهاند، ولی به ابعاد دیگر آیه توجهی نکردهاند. اهمیت پرداختن به همه زوایای تفسیری آیات مذکور، نویسندگان را برآن داشت تا از بعد علمی بدان بنگرند.
Seven verses of the Holy Qur’an have stated the creation of the world in six stages. In verses 9 to 12 of Surat Fussilat, apparently eight stages have been specified. This has prompted the Muslim interpreters and thinkers to try to resolve the apparent contradition between the above-mentioned verses and the other seven verses and provide different viewpoints in line with this necessity. In this respect, what has caused disagreement amonng the interpretation opinions, is the interpretation of the phrase arba‘ati ayyam. The findings suggest that the thinkers’ viewpoints can be divided into six categories. In this library research, various views have been examined and critiqued and finally, the writers have presented a new viewpoint that is a different interpretation of arba‘ati ayyam in verse ten of Surat Fussilat. Although they have resolved all the views of apparent contradiction and have properly answered the misconceptions about it, they have failed to pay attention to its other aspects. The importance of dealing with all the exegetical aspects of the above-mentioned verses has prompted the writers to look at it from the scholarly point of view.
خلاصه ماشینی:
(زمخشري، ١٤٠٧ق ، ج ٤: ص ١٨٨) ٦- در تفسير مفاتيح الغيب نيز آمده که ايام اربعه مستغرق در يومين است و مراد اين است که اين اعمال سه گانه که مشتمل بر آفرينش کوه ها، خير و برکت قرار دادن در زمين و حدوث روزي در آن است ، بدون زيادت و نقصان از همان مرحله اول آفرينش زمين ، به وقوع پيوسته است .
در اين صورت با آيات ٥٩ فرقان ، ٤ سجده و ٣٨ ق که اشاره به آفرينش آسمان و زمين و «ما بينهما» در شش مرحله دارد، تعارض پيدا ميکند.
اگر دوره هاي آفرينش زمين ، خامي و پختگي است (طباطبايي، ١٣٩٠ق ، ج ١٧: ص ٣٦٣)، اين مراحل سه گانه آفرينش چگونه بين آنها در چهار مرحله تقسيم ميشود، در حالي که زمين هنوز قوام و ثبات خود را نيافته است ؟ ديدگاه سوم : درست است که يوم معاني متفاوتي در قرآن دارد (راغب ، ١٤١٢ق : ص ٨٩٤)، ولي بايد به تناسب آيات هم توجه داشت .
با اين اوصاف معناي آيه دهم چنين ميشود: «خداوند در زمين کوه هاي استوار قرار داد که قسمتي از آن روي زمين است و در کوه ها برکت قرار داد و درون آن روزيهايي در چهار دوره يکسان تعيين کرد که [نشانه اي است ] براي جويندگان [راه حقيقت ]».
با اين اوصاف معناي آيه دهم چنين مي شود: «خداوند در زمين کوه هاي استوار قرار داد که قسمتي از آن روي زمين است و در کوه ها برکت قرار داد و درون آن روزيهايي در چهار دوره يکسان تعيين کرد [که نشانه اي است ] براي جويندگان [راه حقيقت ]».