چکیده:
امروزه خدمات بهداشت و درمان بهعنوان یکی از عوامل موثر در توسعهیافتگی جوامع شناخته شده است. اگر خدمات حیاتی سلامت بهطور هماهنگ توزیع نشده باشند، مطلوبیت چندانی برای همۀ ساکنان ایجاد نمیکنند و این امر ضعفی است که روند نیل به توسعۀ پایدار را با مشکل مواجه میسازد. در استان خوزستان نیز مشاهده شده است که خدمات بهداشت و درمان تمایل به تمرکز در شهر اهواز را داشتهاند و برخی شهرستانهای این استان از داشتن حداقل خدمات سلامت محروم بودهاند. به خاطر همین، این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل شاخص های خدمات سلامت در استان خوزستان انجام شده است. راهبرد پژوهش، کاربردی و شیوۀ انجام آن توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانهای استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش ضریب پراکندگی (CV)، آزمون T و مدل فرایند سلسلهمراتبی فازی (Fuzzy AHP) بهرهگیری شد. این روش ها وضعیت سلامت استان خوزستان را بهوسیلۀ 20 شاخص منتخب بررسی کردند. برای انجام بهتر محاسبات از نرمافزارهای excel و spss استفاده شد. مدل فرایند سلسلهمراتبی یکی از مدلهای تصمیمگیری چندشاخصه (MCDM) است که کارایی آن در شرایط عدم اطمینان تایید شده است. محاسبات این مدل نشان داد که شهرستان اهواز با اخذ امتیاز 302/ 2، برخوردارترین شهرستان استان خوزستان است. در رتبههای دوم و سوم، به ترتیب شهرستانهای آبادان (474/ 0) و دزفول (326/ 0) قرار دارند و سایر شهرستانهای استان خوزستان در وضعیت بسیار محروم جای دارند. محاسبات حداقل وزن استاندارد نشان داد که به جزء شهرستان اهواز، سایر شهرستانهای استان در ارائۀ خدمات سلامت به ساکنان خود عملکرد موفقی نداشتهاند. محاسبات ضریب پراکندگی نشان داد که توزیع خدمات در استان خوزستان تمایل زیادی به تمرکز داشته است. آزمون T نیز نشان داد که چه در سطح شهرها و چه در سطح روستاها، توزیع هماهنگ خدمات سلامت وجود ندارد. از محاسبات چنین نتیجهگیری شد که در استان خوزستان در رابطه با توزیع خدمات سلامت، ضعف ساختاری و عملکردی وجود دارد و نظام توزیع خدمات سلامت، تابع اصول توسعۀ پایدار نیست.
Today, health care as one of the factors contributing to the development of the society is known. If the vital health services are not distributed equally, the utility would not be created for all residents and this is a weakness that makes it difficult for the process of achieving sustainable development. In Khuzestan province this has also been observed that health services have tended to concentrate in the city of Ahwaz, and some municipalities of the province have been neglected with regards of health services distribution. Therefore, this study aimed to examine and analyze the indexes of health services in Khuzestan province. Strategy Research, functional and descriptive and analytical methods have been used to gather the required information, the library method was used as well. To analyze the data, the coefficient of dispersion (CV), T- test and model Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy AHP) were used. The methods of the health status of Khuzestan province by 20 indicators was examined. To do better calculations excel and spss software were used. Hierarchical process model, a model of Multi Attribute Decision Making (MCDM0 was used in which the performance has been confirmed in uncertainty. The model calculations showed that the city of Ahvaz getting 2/302 Score, was the most enjoyed city in Khuzestan province. In ratings the second and the third it was found that , Respectively Abadan (0/474) and Dezful (0/326), along with other cities in this province are in a state of denial instead. The standard minimum weight calculations showed that the city of Ahvaz and other cities of the province to provide health services to their inhabitants have not been successful. Dispersion calculations showed that the distribution of services in Khuzestan province is willing to be focused. T- test showed that both in towns and in the villages, there is no distribution of health service coordination. It was concluded that in relation to the distribution of health services in Khuzestan province, there are structural and functional weaknesses and distribution of health services are not subject to the principles of sustainable development.
خلاصه ماشینی:
با عطـف بـه تبعـیض توزیعی که در استان خوزستان در رابطه با خدمات سلامت وجود دارد، این پژوهش با هـدف تعیین سطح برخورداری و تعیین گسستگی در رابطـه بـا شـاخص هـای سـلامت در اسـتان خوزستان انجام شده است ؛ همچنین هدف فرعی تعیین حداقل وزن استاندارد شهرسـتانهـا در تناسب با جمعیت آنها و تعیین شاخص هایی که عدم تعادل بیش تری را موجب شدهانـد را نیز در نظر دارد و در پی پاسخ گویی به سوالها زیر است : ١- آیا در بین شهرستانهای استان خوزستان در برخورداری از شاخص های سلامت تفـاوت وجود دارد؟ ٢- آیا ساکنان شهرستانهای استان خوزستان از حداقل خدمات سلامت برخوردار هستند؟ ٣- کدام شاخص های بخش سـلامت بـه طـور متمرکزتـری توزیـع شـدهانـد و عـدم تعـادل شدیدتری را به وجود آورده اند؟ ٢- مبانی نظری سلامت ، به عنوان حق اساسی هـر انسـانی، نـه صـرفا بـه معنـای نداشـتن بیمـاری و معلولیت است ، بلکه به معنای، برخورداری از شرایط مثبـت جسـمی- روانـی و حـد مطلـوب رفاه اجتماعی است (٩٨١ :٢٠٠٢,Grad).
(7 جدول ٧-بررسی رابطۀ بین جمعیت و میزان امتیاز خدمات سلامت شهرستانهای استان خوزستان (به تصویر صفحه رجوع شود) منبع : محاسبه های نگارندگان، ١٣٩٤ محاسـبات آزمـون T مؤیـد توزیـع نـامتوازن خـدمات بهداشـتی و درمـانی در بـین شهرستان های اسـتان و همچنـین روسـتاهای اسـتان اسـت ، چـون ٢٢=df بـا سـطح عـدم اطمینان ٥%، برابر با ٢/٠٧٤ شده است .