چکیده:
سبکشناسی گفتمانی-انتقادی شیوهای از تحلیل است که بر مبنای آن تقابل و تعامل بافت متنی و بافت موقعیتی در ضمن تحلیل لایههای مختلف سبکی متن و ارتباط آنها با گفتمانهای رایج و غالب جامعه زمان تولید متن میپردازد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و لایه نحوی و کاربردشناسی غزل سعدی را از منظر سبکشناسی گفتمانی/ انتقادی موردبررسی قرار میدهد؛ نتایج پژوهش بیانگر مهارت سعدی در چینش نحوی جملات و بسامد افعال معلوم و صدای نحوی فعال گوینده است؛ در لایه کاربردشناسی، بسامد کنش گفتارهای اعلامی و اظهاری و بیان ضمنی چشمگیر است؛ ادبیت کلام در این غزل از طریق تلویح و تعریض و تشبیه و تمثیل در سطح ادبی پدیدار شده است؛ ازنظر اصول ادب؛ رابطه از پایین به بالا منعکس و گلهمندی التماسآمیز بهجای نقد و پرسشگری کاربرد یافته است؛ درمجموع رابطه نابرابر عاشق و معشوق انعکاسی از رابطه نابرابر عامه/ رعیت با نهادهای قدرت است.
خلاصه ماشینی:
روش ایـن پـژوهش توصـیفی-تحلیلـی اســـت و لایـــه نحـــوی و کاربردشناســـی غـــزل ســـعدی را از منظــــر سبک شناسی گفتمـانی/ انتقـادی موردبررسـی قـرار مـیدهـد؛ نتـایج پـژوهش بیــانگر مهــارت سـعدی در چیــنش نحــوی جمـلات و بسـامد افعـال معلــوم و صــدای نحــوی فعــال گوینــده اســت ؛ در لایــه کاربردشناســی، بســامد کــنش گفتارهـای اعلامـی و اظهـاری و بیـان ضـمنی چشـمگیر اسـت ؛ ادبیـت کــلام در ایــن غــزل از طریــق تلــویح و تعــریض و تشــبیه و تمثیـل در ســطح ادبــی پدیــدار شــده اســت ؛ ازنظــر اصــول ادب ؛ رابطــه از پــایین بــه بــالا مــنعکس و گلــه منــدی التمــاس آمیــز بــه جای نقــد و پرســش گــری کــاربرد یافتــه اســت ؛ درمجمــوع رابطــه نــابرابر عاشــق و معشــوق انعکاســی از رابطــه نــابرابر عامــه / رعیت با نهادهای قدرت است .
در این شیوه تحلیـل گـر بـا تمرکـز بـر رابطـه مـتن ادبـی و بافـت مـوقعیتیای که متن در آن تولیـد شـده اسـت بـه بررسـی لایـه هـای مختلـف مـتن و تبیـین ارتبـاط میان بافت متنی و بافت بیرونی آن ، بـه گفتمان هـای مـتن دسـت مـییابـد؛ بـدیهی اسـت که دست یابی به گفتمـان غالـب مـتن از طریـق شـناخت رمزگان هـای مـتن میسـر مـی - شود و کشـف رمزگان هـا نیـز از طریـق بررسـی لایـه هـای سبک شـناختی مـتن ممکـن میگردد؛ سـپس از طریـق تجزیـه وتحلیل لایـه هـای مختلـف سبک شـناختی بـه روابـط متقابل بافت درونـی مـتن و بافـت مـوقعیتی یعنـی دوره تـاریخی و مناسـبات سیاسـی _ اجتماعی آن دوره پرداخته میشـود و سـبک شناسـی گفتمـانی مـتن انجـام مـیگیـرد.